Современное общество и утрата духовного баланса...

Modern society and the loss of spiritual balance... / Modern toplum ve manevi dengenin kaybı... / Shoqëria moderne dhe humbja e ekuilibrit shpirtëror...

Хвала Аллаху, Которого мы восхваляем и к Которому взываем о помощи и прощении. Мы ищем защиты у Аллаха от зла наших душ и дурных дел. Кого Аллах ведет по прямому пути, того никто не сможет ввести в заблуждение. А кого Он оставит, того никто не наставит на прямой путь. Мы свидетельствуем, что нет никого достойного поклонения, кроме Одного Аллаха, и свидетельствуем, что Мухаммад — раб Аллаха и Посланник Его. А затем:

В наше время многие мусульмане сталкиваются с ощущением дискомфорта в обществе. Мирская жизнь увлекает, суета затягивает, а вера, кажется, становится лишь частью традиции, но не смыслом существования. Даже те, кто осознает важность религии, иногда ищут ответы не в Коране и Сунне, а у людей, чей путь может быть далёк от истины.

Но как оставаться верным Исламу в условиях, когда даже близкое окружение следует за популярными личностями, а не за ясными источниками знания? Как сохранить чистоту веры и душевное спокойствие? "Знайте же, что мирская жизнь – всего лишь забава, игра, украшение, взаимное хвастовство и стремление превзойти друг друга в богатстве и детях. Она подобна дождю, после которого вырастает трава, радующая неверных. Потом она увядает, ты видишь, как она желтеет, а затем становится соломой. В последней жизни – великое наказание, но и прощение от Аллаха и довольство. А мирская жизнь – всего лишь наслаждение обольщения." Сура "Аль-Хадид", 57:20. Этот аят напоминает нам, что мирская жизнь быстротечна, а заботы о ней могут отвлекать от главного — подготовки к Ахирату (вечной жизни). Однако в современном обществе именно этот обманчивый блеск становится целью многих людей, даже тех, кто считает себя верующими.

Проблема не в том, что мусульмане работают, строят семьи или развиваются в этом мире — ведь сам Пророк ﷺ занимался торговлей, растил детей и заботился об Умме. Проблема в том, что приоритеты меняются: вера становится второстепенной, а гонка за материальными благами занимает центральное место.

Одним из испытаний нашего времени является распространённое слепое следование за «учителями», которые кажутся близкими по духу, но на самом деле могут уводить от истинного пути. Пророк ﷺ сказал: "Воистину, лучшее слово – это Книга Аллаха, а лучший путь – путь Мухаммада. Худшие же дела – это нововведения, а всякое нововведение – это заблуждение." (Муслим, 867). Это напоминание о том, что источником знаний должен быть Коран и Сунна, а не случайные люди, даже если их речи звучат привлекательно.

Сегодня многие ищут духовное руководство в соцсетях, на YouTube или среди популярных спикеров, не сверяя их слова с истинными источниками. Человек может говорить красиво, но если его слова противоречат Книге Аллаха и хадисам Пророка ﷺ, его нельзя считать истинным наставником. Жить в мире, полном испытаний и отвлекающих факторов, непросто. Но Аллах испытывает нас не просто так — Он хочет увидеть, кто останется верным Ему даже в самых сложных условиях.

Коран многократно предостерегает верующих от чрезмерной привязанности к мирской жизни. В одной из сур говорится: "Неужели вы считаете, что Мы сотворили вас без цели и что вам не будет возвращения к Нам?" (Коран, 23:115). Мирская жизнь (дунья) — это испытание для человека. Аллах создал её временной и преходящей, чтобы проверить, кто из Его рабов будет стремиться к вечной жизни (ахират), а кто предпочтёт мимолётные удовольствия. Однако многие люди, даже мусульмане, теряют эту перспективу. Они начинают воспринимать дунью как конечную цель, забывая о том, что она всего лишь средство для достижения благочестия.

Одной из особенностей современного мусульманского сообщества является то, что люди часто ищут духовное руководство у тех, кто находится далеко, вместо того чтобы обратиться к близкому окружению или проверенным учёным. Это явление имеет несколько причин: Романтизация далёких авторитетов. Иногда люди склонны идеализировать тех, кого они видят только на экранах или слышат посредством записей. Такие личности кажутся более "чистыми" и "духовными", чем те, кто рядом.

Некоторые предпочитают слушать тех, кто предлагает простые решения сложных проблем, вместо того чтобы углубляться в трудные вопросы. Человек может выбирать учителя не по его знаниям и благочестию, а потому что он ему просто нравится или кажется более "понятным".
Пророк Мухаммад (мир ему и благословение Аллаха) сказал: "Кто следует за кем-то вслепую, тот будет вести его в Огонь". (Аль-Бухари). Это хадис предостерегает нас от слепого следования за кем бы то ни было, будь то близкий друг или далёкий учитель. Важно проверять знания и благочестие тех, к кому мы обращаемся за советом. Также Пророк (мир ему и благословение Аллаха) сказал: "Наставники в День Суда будут первыми, кто будет брошен в Огонь, если они вели людей не тем путём". (Муслим). Этот хадис подчёркивает важность ответственности тех, кто берёт на себя роль учителя. Поэтому каждый мусульманин обязан тщательно выбирать своих наставников.

Суета мирской жизни и поиск духовного руководства у недостойных учителей — это вызовы, с которыми сталкиваются многие мусульмане в современном мире. Однако Ислам предоставляет ясные инструкции, как избежать этих ошибок и жить в гармонии с собой и окружающим миром. Главное — помнить, что наша истинная цель заключается не в накоплении мирских благ, а в стремлении к довольству Аллаха. "И не стремитесь к тому, чем Он одарил одних из вас больше, чем других. Для мужчин — доля из того, что они приобрели, а для женщин — доля из того, что они приобрели. И просите у Аллаха из Его милости. Поистине, Аллах знает о всякой вещи". (Коран, 4:32).

История о матери Имама Абу Ханифы, которая искала фетву (религиозное разъяснение) не у своего сына, а у другого ученого, является широко известной и часто упоминается в исламских книгах. Этот случай иллюстрирует скромность и уважение к традиционной учености, даже несмотря на то, что сам Абу Ханифа был великим ученым.

Согласно переданному рассказу, мать Имама Абу Ханифы столкнулась с религиозным вопросом, который требовал ответа. Вместо того чтобы обратиться к своему сыну, который уже был признанным факихом (знатоком исламского права), она предпочла спросить другого ученого — какого-то малоизвестного шейха. Имам Абу Ханифа не возражал против этого и даже лично пошел с матерью к этому ученому. Когда шейх услышал вопрос, он не знал, как на него ответить, и сам спросил у Абу Ханифы. Имам дал разъяснение, после чего шейх передал это разъяснение матери Абу Ханифы, и она только тогда осталась довольной.

Абу Ханифой (699–767 гг. н. э.), одним из величайших исламских ученых и основателем ханафитского мазхаба — одного из четырех суннитских правовых школ. Эта история демонстрирует скромность и глубокое уважение к знаниям, которые характеризовали как самого имама Абу Ханифу, так и его близких.

Имам Абу Ханифа был известен своим интеллектом, глубокими знаниями и способностью делать иджтихад (независимые выводы по вопросам исламского права). Однако он также высоко ценил коллективные усилия в поиске истины и часто советовался с другими учеными. Это было частью его методологии фикха, которая основывалась на широком обсуждении и анализе различных точек зрения.

Его мать, будучи мудрой женщиной, понимала, что даже такие великие ученые, как ее сын, могут быть подвержены ошибкам или ограниченности в своих рассуждениях. Она хотела напомнить ему о важности смирения и необходимости обращаться к тем, кто может предложить дополнительные перспективы.

История подчеркивает, что даже величайшие ученые не должны считать себя непогрешимыми. Знания — это коллективное достояние, и их поиск требует открытости к мнениям других. Мать Абу Ханифы сыграла важную роль в его становлении как ученого. Ее мудрость и забота о том, чтобы он оставался скромным и внимательным к истине, оказали огромное влияние на его личность.

Абу Ханифа был известен тем, что ставил вопросы на обсуждение в своем кругу учеников и коллег. Например, он часто говорил: "Что вы думаете об этом?" или "Как вы решите этот вопрос?" . Такой подход позволял учитывать различные точки зрения и выбирать наиболее обоснованное решение.

Эта история служит напоминанием о важности скромности, уважения к знаниям и готовности учиться у других, независимо от их возраста, статуса или опыта. Она также подчеркивает, что даже великие ученые нуждаются в совете и поддержке, чтобы избежать ошибок и сохранить объективность.

Этот случай упоминается в различных биографических трудах об имаме Абу Ханифе, таких как: «Аль-Хадия аль-Алаия» (биография Абу Ханифы) и «Табакат ас-Сабаки» (книга о поколениях исламских учёных). Этот эпизод из жизни имама Абу Ханифы служит вдохновением для мусульман, напоминая о важности знаний, смирения и уважения к учёным. Он также подчёркивает, что стремление к знаниям — это не только интеллектуальный процесс, но и духовное путешествие. Этот случай подчеркивает важные принципы исламской учености: уважение к старшим, признание авторитета знания независимо от личных отношений, смирение перед традициями и скромность даже среди величайших ученых.

Пусть Аллах направит нас на правильный путь и поможет нам сохранить баланс между дуньей и Ахиратом. Укрепит нас в вере, дарует нам праведное окружение и убережёт от заблуждений. Аминь!

Modern society and the loss of spiritual balance...

Praise be to Allah, Whom we praise and seek help and forgiveness from. We seek refuge in Allah from the evil of our souls and bad deeds. Whoever Allah guides, no one can mislead, and whoever He leaves astray, no one can guide. We bear witness that there is no deity worthy of worship except Allah alone, and we bear witness that Muhammad is His slave and Messenger.

In our time, many Muslims face a sense of discomfort in society. The worldly life captivates, busyness consumes, and faith sometimes seems to become part of tradition rather than the purpose of existence. Even those who recognize the importance of religion sometimes seek answers not in the Qur’an and Sunnah but from people whose path may be far from the truth.

But how can one remain faithful to Islam in an environment where even close friends follow popular personalities instead of clear sources of knowledge? How can one preserve the purity of faith and inner peace? "Know that the life of this world is but amusement, play, adornment, mutual boasting among you, and competition in wealth and children. It is like rain that produces plants, pleasing the disbelievers. Then it withers, and you see it turn yellow; then it becomes dry stubble. In the Hereafter, there is severe punishment, but also forgiveness from Allah and His pleasure. And the life of this world is nothing but a delusion." (Surah Al-Hadid, 57:20). This verse reminds us that worldly life is fleeting, and its concerns can distract us from the main goal—preparation for the Hereafter. However, in modern society, this deceptive glamour becomes the goal for many, even those who consider themselves believers.

The issue is not that Muslims work, build families, or develop in this world—for indeed, the Prophet ﷺ engaged in trade, raised children, and cared for the Ummah. The problem lies in shifting priorities: faith becomes secondary, while the pursuit of material wealth takes center stage.

One of the trials of our time is the widespread blind following of “teachers” who seem spiritually appealing but may lead people astray. The Prophet ﷺ said: "Indeed, the best speech is the Word of Allah, and the best guidance is the path of Muhammad. The worst matters are innovations, and every innovation is misguidance." (Muslim, 867). This reminds us that the source of knowledge should be the Qur’an and Sunnah, not random individuals, even if their words sound attractive.

Today, many seek spiritual guidance on social media, YouTube, or from popular speakers without verifying their words against authentic sources. A person may speak eloquently, but if their words contradict the Book of Allah and the hadiths of the Prophet ﷺ, they cannot be considered true guides. Living in a world full of trials and distractions is challenging, but Allah tests us for a reason—to see who remains faithful to Him even in the most difficult circumstances.

The Qur’an repeatedly warns believers against excessive attachment to worldly life. In one of the verses, it says: "Do you think that We created you without purpose, and that you will not return to Us?" (Qur’an, 23:115). The worldly life (dunya) is a test for humans. Allah created it temporary and fleeting to see who among His servants would strive for eternal life (akhirah), and who would prefer fleeting pleasures. Yet, many people, even Muslims, lose sight of this perspective. They begin to view dunya as the ultimate goal, forgetting that it is merely a means to achieve piety.

One characteristic of today’s Muslim community is that people often seek spiritual guidance from distant figures instead of turning to their immediate surroundings or trusted scholars. This phenomenon has several causes: romanticizing distant authorities. Sometimes people tend to idealize those they only see on screens or hear through recordings. Such personalities seem more "pure" and "spiritual" than those nearby.

Some prefer listening to those who offer simple solutions to complex problems rather than delving into difficult questions. People might choose a teacher based not on their knowledge and piety but because they like them or find them more "understandable."

The Prophet Muhammad (peace and blessings be upon him) said: "Whoever blindly follows someone will lead him to the Fire." (Al-Bukhari). This hadith warns us against blindly following anyone, whether a close friend or a distant teacher. It is important to verify the knowledge and piety of those we seek advice from. Additionally, the Prophet (peace and blessings be upon him) said: "Teachers will be the first to be thrown into the Fire on the Day of Judgment if they led people astray." (Muslim). This hadith emphasizes the responsibility of those who take on the role of teachers. Therefore, every Muslim must carefully choose their mentors.

The hustle and bustle of worldly life and seeking spiritual guidance from unworthy teachers are challenges faced by many Muslims in the modern world. However, Islam provides clear instructions on avoiding these mistakes and living in harmony with oneself and the surrounding world. The key is to remember that our true goal is not accumulating worldly goods but striving for Allah’s pleasure. "And do not covet what Allah has given some of you over others. For men is a share of what they have earned, and for women is a share of what they have earned. And ask Allah of His bounty. Indeed, Allah is Knowing of all things." (Qur’an, 4:32).

The story of Imam Abu Hanifa’s mother seeking a fatwa (religious ruling) not from her son but from another scholar is widely known and often mentioned in Islamic books. This incident illustrates humility and respect for traditional scholarship, even though Abu Hanifa himself was a great scholar.

According to the narration, Imam Abu Hanifa’s mother encountered a religious question that required an answer. Instead of asking her son, who was already a renowned faqih (expert in Islamic jurisprudence), she preferred to consult another scholar—a lesser-known sheikh. Imam Abu Hanifa did not object and even accompanied his mother to this scholar. When the sheikh heard the question, he did not know how to answer and asked Abu Hanifa himself. The imam provided clarification, which the sheikh then conveyed to Abu Hanifa’s mother, leaving her satisfied.

Abu Hanifa (699–767 CE) was one of the greatest Islamic scholars and the founder of the Hanafi school of thought—one of the four Sunni legal schools. This story demonstrates the humility and deep respect for knowledge that characterized both Imam Abu Hanifa and his close ones.

Imam Abu Hanifa was known for his intellect, profound knowledge, and ability to perform ijtihad (independent reasoning on matters of Islamic law). However, he also highly valued collective efforts in the search for truth and often consulted with other scholars. This was part of his methodology, which was based on broad discussion and analysis of various perspectives.

His mother, being a wise woman, understood that even such great scholars as her son could make mistakes or have limited reasoning. She wanted to remind him of the importance of humility and the need to consult those who could offer additional perspectives.

The story highlights that even the greatest scholars should not consider themselves infallible. Knowledge is a collective heritage, and its pursuit requires openness to others' opinions. Abu Hanifa’s mother played a crucial role in shaping him as a scholar. Her wisdom and concern for keeping him humble and focused on truth greatly influenced his personality.

Abu Hanifa was known for posing questions for discussion among his circle of students and colleagues. For example, he often asked: "What do you think about this?" or "How would you resolve this issue?" Such an approach allowed for considering various viewpoints and choosing the most justified solution.

This story serves as a reminder of the importance of humility, respect for knowledge, and willingness to learn from others, regardless of their age, status, or experience. It also underscores that even great scholars need advice and support to avoid errors and maintain objectivity.

This episode is mentioned in various biographical works about Imam Abu Hanifa, such as Al-Hadiya al-Alaiyya (biography of Abu Hanifa) and Tabaqat as-Sabaki (book about generations of Islamic scholars). This event from Imam Abu Hanifa’s life serves as inspiration for Muslims, reminding them of the importance of knowledge, humility, and respect for scholars. It also highlights that the pursuit of knowledge is not only an intellectual process but also a spiritual journey. This case underscores important principles of Islamic scholarship: respect for elders, acknowledgment of the authority of knowledge irrespective of personal relationships, humility before traditions, and modesty even among the greatest scholars.

May Allah guide us on the straight path and help us maintain balance between dunya and akhirah. May He strengthen our faith, grant us righteous companionship, and protect us from misguidance. Ameen!

Modern toplum ve manevi dengenin kaybı...

Allah'a hamd olsun ki, O'nu övüyor ve yardımını ve affını diliyoruz. Ruhumuzun ve kötü işlerimizin kötülüğünden Allah'tan sığınırız. Kimi Allah doğru yola iletirse, hiç kimse onu şaşırtamaz; kimi de Allah yolundan çıkarırsa, hiç kimse onu doğru yola getiremez. Şahitlik ederiz ki hiçbir ilah yoktur yalnızca Allah ve Muhammed O'nun kulu ve elçisidir.

Şu günlerde birçok Müslüman toplumda rahatsızlık hissetmektedir. Dünya hayatı esir almaktadır, meşguliyetler bizi yutmakta ve din bazen bir gelenek parçası olarak görülmekte, varoluşun anlamı olmaktan çıkmaktadır. Dinin önemini bilenler bile cevapları Kur'an ve Sünnet yerine insanların, hakikatten uzak olanların sözlerinde aramaktadır.

Ancak çevrenizdekiler açık kaynaklar yerine popüler kişilere uyduğunda nasıl İslam'a sadık kalabiliriz? İmanımızın safiyetini ve iç huzurumuzu nasıl koruyabiliriz? "Biliniz ki dünya hayatı eğlence, oyun, süs, birbirinizle gösteriş yapma ve mal ve çocuk sahibi olma yarışıdır. Bu yağmur gibidir; bitkiler büyür ve kafirleri memnun eder. Sonra sararır, görürsünüz ki kurumuştur; sonra da saman haline gelir. Ahirette büyük bir azap vardır, ancak Allah’tan af ve razı olma da vardır. Ve dünya hayatı sadece aldatıcı bir zevktir." (Hadid suresi, 57:20). Bu ayet bize dünyevi hayatın geçici olduğunu hatırlatır ve bu konular bizleri asıl amaçtan—Ahiret için hazırlanmaktan—uzaklaştırabilir. Ancak modern toplumda bu yanıltıcı parlaklık birçok insan için hedef haline gelmiştir, kendilerini mümin sayanların bile.

Sorun Müslümanların çalışmasında, aile kurmasında veya dünyada gelişim sağlamasında değildir—çünkü Peygamber ﷺ ticaret yapmış, çocuklarını yetiştirmiş ve ümmetle ilgilenmiştir. Sorun, önceliklerin değişmesindedir: iman ikinci plana atılırken, maddi kazanç peşinde koşmak merkezi konuma gelmiştir.

Zamanımızın sınavlarından biri, "öğretmenler" adını verdiğimiz kişilerin ardına düşmektir. Bu kişiler manevi olarak yakın görünse de gerçekte insanları sapıtmaya yönlendirebilir. Peygamber ﷺ şöyle buyurmuştur: "En güzel söz Allah’ın kelamıdır, en güzel yol Meryem oğlu İsa’nın yoludur. En kötü işler ise yeniliklerdir, her yenilik ise sapkınlıktır." (Müslim, 867). Bu, bilginin kaynağı olarak Kur'an ve Sünnet dışında rastgele insanlara başvurmamamız gerektiğini hatırlatır.

Bugün birçok insan sosyal medyada, YouTube'da veya popüler konuşmacılardan manevi rehberlik arar, sözlerini gerçek kaynaklarla karşılaştırmadan. Birisi güzel konuşabilir, ancak sözleri Allah’ın Kitabı ve Peygamber ﷺ’in hadislerine ters düşerse, onu gerçek bir rehber olarak kabul etmemeliyiz. Düşünce ve meşguliyet dolu bir dünyada yaşamak kolay değildir, ancak Allah bizi sebeplerle sınar—kimin en zor şartlarda bile O’na sadık kalacağını görmek ister.

Kur’an sürekli olarak dünya hayatına fazla bağlılığına dikkat çeker. Bir ayette şöyle der: "Sizi amacısız yarattığımızı mı sanıyorsunuz, bir daha bize dönmeyecek misiniz?" (Kur’an, 23:115). Dünya hayatı (dünya) insanlar için bir sınamadır. Allah onu geçici ve kısa süreli yaratmıştır ki hizmetkarlarından hangisinin ebedi hayata (ahirat) ulaşmak için çabalayacağını, hangisinin ise geçici zevklere öncelik vereceğini görsün. Fakat birçok insan, hatta Müslümanlar, bu bakış açısını kaybetmiştir. Onlar dünyayı nihai hedef olarak görmeye başlamışlardır, oysa bu yalnızca takva kazanmak için bir araçtır.

Bugünkü Müslüman toplumunun bir özelliği, insanlar genellikle uzaktaki kişilere manevi rehberlik ararken yakındaki çevrelerine veya güvenilir alimlere danışmamaktadırlar. Bu olgunun birkaç nedeni vardır: uzak yetkililerin romantikleştirilmesi. Bazen insanlar yalnızca ekranlarda gördükleri veya kayıtlardan duydukları kişilere idealize etmeye meyillidir. Bu kişiler yakındaki kişilere göre daha "temiz" ve "manevi" gibi görünür.

Bazıları karmaşık sorunlara basit çözümler sunan kişilere kulak verir, derin sorunlara dalma yerine. İnsanlar bir hocayı bilgi ve takvası yerine, hoşlarına gitmesi veya daha "anlaşılır" olması nedeniyle seçebilir.

Peygamber Muhammed (aleyhissalatu vesselam) şöyle buyurdu: "Kim körükörüne birini takip ederse, onu ateşe götürür." (Buhari). Bu hadis, bizi herhangi birine körükörüne uymaktan alıkoymaktadır, ister yakın arkadaş olsun ister uzak bir öğretmen. Danıştığımız kişilerin bilgi ve takvalarını kontrol etmek önemlidir. Ayrıca Peygamber (aleyhissalatu vesselam) şöyle buyurdu: "Öğretmenler Kıyamet Günü ilk ateş atanlar olacaktır, eğer insanları yanlış yola götürmüşlerse." (Müslim). Bu hadis, öğretmen rolü üstlenenlerin sorumluluğunu vurgulamaktadır. Dolayısıyla her Müslüman mentorlarını dikkatle seçmelidir.

Dünyevi hayatın telaşı ve değersiz öğretmenlerden manevi rehberlik arama, günümüz Müslümanlarının karşılaştığı zorluklar arasındadır. Ancak İslam bu hatalardan kaçınmanın ve kendimizle ve çevremizle uyum içinde yaşamanın açık talimatlarını sunmaktadır. Asıl anahtar, gerçek hedefimizin dünyevi malları biriktirmek değil, Allah’ın razı olmasını sağlamaya çalışmak olduğunu unutmamaktır. "Allah'ın bazılarınıza diğerlerinden daha fazla nimet verdiği şeylere göz dikmeyin. Erkeklerin kazandıklarından payları vardır, kadınların kazandıklarından payları vardır. Ve Allah'tan lütfu dileyin. Şüphesiz Allah her şeyi bilir." (Kur’an, 4:32).

İmam Ebu Hanife’nin annesinin fetva (dini hüküm) aramak için oğlundan değil başka bir alimden istediği hikaye, İslam kitaplarında sıkça anılır. Bu olay, geleneksel bilimselliğe saygı ve tevazu gösterir, hatta Ebu Hanife'nin kendisi büyük bir alim olsa bile.

Anlatılan hikayeye göre, Ebu Hanife'nin annesi cevap gerektiren bir dini soruyla karşılaştı. Zaten tanınmış bir fıkıh bilgini olan oğluna danışmak yerine, başka bir alime—daha az bilinen bir şeyhe—danışmayı tercih etti. İmam Ebu Hanife buna itiraz etmedi ve annesiyle birlikte bu alime gitti. Şeyh soruyu duyduğunda, cevap veremedi ve Ebu Hanife’ye sordu. İmam açıklama yaptıktan sonra, şeyh bunu Ebu Hanife'nin annesine iletti ve annesi memnun kaldı.

Ebu Hanife (699-767 CE), İslam alimlerinin en büyüğü ve dört Sünni hukuk okulundan biri olan Hanefi mezhebinin kurucusuydu. Bu hikaye hem İmam Ebu Hanife'nin hem de yakın çevresinin tevazu ve bilgiye derin saygı gösterdiğini ortaya koyar.

İmam Ebu Hanife zekası, geniş bilgisi ve ijtihad (dini hukuk konusunda bağımsız akıl yürütme) yeteneğiyle tanınıyordu. Ancak aynı zamanda hakikati bulmak için kolektif çabayı çok değerli buluyor ve sık sık diğer alimlerle istişare ediyordu. Bu, çeşitli görüşlerin geniş tartışılması ve analizi temeline dayanan bir metodolojiydi.

Annesi, bilge bir kadın olarak, oğlunun bile hata yapabileceğini veya sınırlı muhakemesi olabileceğini anlıyordu. Onu tevazu öneminin ve farklı perspektifler sunabilecek kişilerle danışmanın gerekliliğinin hatırlatmak istedi.

Hikaye, en büyük alimlerin bile hatasız olduklarını düşünmemesi gerektiğini vurgular. Bilgi kolektif bir mirastır ve onun peşinde koşarken başkalarının görüşlerine açık olmak gerekir. Ebu Hanife’nin annesi onun bir alim olarak şekillenmesinde önemli bir rol oynadı. Hikmeti ve onu tevazuu ve hakikate odaklı tutma endişesi, kişiliği üzerinde büyük bir etki yarattı.

Ebu Hanife, öğrencileri ve meslektaşları arasında soruları tartışma için bilinirdi. Örneğin, sık sık şunları sorardı: "Bu konuda ne düşünüyorsun?" ya da "Bu sorunu nasıl çözersin?" Bu yaklaşım, çeşitli görüşleri değerlendirmek ve en mantıklı çözümü seçmek için izin veriyordu.

Bu hikaye, tevazu, bilgiye saygı ve yaşından, statüsünden veya deneyiminden bağımsız olarak başkalarından öğrenmeye hazır olma önemini hatırlatır. Ayrıca en büyük alimlerin bile tavsiye ve destek ihtiyacı olduğunu ve hatalardan kaçınmak ve tarafsızlığı korumak için bu desteği aldıklarını vurgular.

Bu olay, İmam Ebu Hanife hakkında yazılan çeşitli biyografik eserlerde bahsedilir, örneğin Al-Hadiya al-Alaiyya (Ebu Hanife'nin biyografisi) ve Tabakat as-Sabaki (İslam alimlerinin kuşakları hakkındaki kitap). İmam Ebu Hanife'nin hayatından alınan bu olay Müslümanlar için ilham kaynağıdır ve bilginin, tevazunun ve alimlere saygı göstermenin önemini hatırlatır. Aynı zamanda bilgiye ulaşmanın yalnızca entelektüel bir süreç değil, aynı zamanda manevi bir yolculuk olduğunu vurgular. Bu durum İslami bilimin önemli ilkelerini altı çizmektedir: yaşlılara saygı, kişisel ilişkilerden bağımsız olarak bilginin otoritesini kabul etme, geleneklere karşı tevazu ve en büyük alimler arasında bile mütevazi olma.

Allah bizi doğru yola yönlendirsin ve bize dünya ile ahiret arasında dengeyi koruma konusunda yardımcı olsun. İmanımızı güçlendirsin, bize doğru arkadaşlar versin ve bizi sapkınlıktan korusun. Amin!

Shoqëria moderne dhe humbja e ekuilibrit shpirtëror...

Lavdi të Allahut, të cilin ne urdhërojmë dhe nga i cili kërkojmë ndihmë dhe falje. Ne kërkojmë strehim në Allah nga e keqja e shpirtit tonë dhe veprat e këqija. Kushdo që Allah udhëzon, askush nuk mund ta çojë në gabim; dhe kushdo që Ai lë jashtë rrugës, askush nuk mund t'i tregojë rrugën. Ne deklarojmë se nuk ka zot përveç Allahut të vetëm, dhe deklarojmë se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij.

Në kohën tonë, shumë muslimanë përballen me një ndjenjë pakënaqësie në shoqëri. Jeta botërore kap interesin, puna na thith, dhe besimi nganjëherë duket se bëhet pjesë e traditës dhe jo kuptimi i ekzistencës. Madje edhe ata që e njohin rëndësinë e feve ndonjëherë kërkojnë përgjigje jo në Kuran dhe Sunet, por tek njerëzit, rruga e të cilëve mund të jetë larg nga e vërteta.

Por si të mbeten të besueshëm ndaj Islâmit në një mjedis ku madje edhe miqtë e afërmit ndjekin figurat popullore dhe jo burimet e qarta të njohurive? Si të ruajmë pastërtinë e besimit dhe paqen e brendshme? "Dini se jeta e këtij botë është argëtim, lojë, zbukurim, kryerje konkursesh dhe pasurie dhe fëmijë midis jush. Ajo është si shiu: bimët rriten, duke i kënaqur kufomarët. Më pas ato thahen, dhe ju i shihni të verdha; më pas ato bëhen plehra. Në Jetën e Ardhshme ka dhunë të madhe, por edhe falje prej Allahut dhe kënaqësi. Dhe jeta e këtij botë është gjithashtu një kënaqësi e mashtruese." (Sure Al-Hadid, 57:20). Ky ajet na kujton se jeta botërore është kalimtare, dhe shqetësimet për të mund të na ndajnë nga qëllimi kryesor - përgatitja për Aheratin. Megjithatë, në shoqërinë moderne ky ndriçim mashtrues bëhet qëllim për shumë njerëz, madje edhe për ata që mendohen si besimtarë.

Problemi nuk është se muslimanët punojnë, ndërtojnë familje ose zhvillohen në këtë botë - sepse edhe Profeti ﷺ ka punuar me tregtinë, ka rritur fëmijë dhe ka kujdesur për Ummetin. Problemi është se prioritetet ndryshojnë: besimi bëhet dytësor, kurse gjueti i pasurive materiale zë vendin kryesor.

Një nga provimet e kohës sonë është ndjekja e "mësuesve", të cilët mund të duken afër në shpirt, por në të vërtetë mund të çojnë njerëzit në rrugë të gabuar. Profeti ﷺ tha: "Fjalët më të mira janë fjalët e Allahut, dhe rruga më e mirë është rruga e Muhamedit. Përvojat më të këqija janë inovacionet, dhe çdo inovacion është rrezikim." (Muslim, 867). Kjo na kujton se burimi i dijeve duhet të jetë Kurani dhe Suneta, dhe jo persona të rastësishëm, edhe pse fjalët e tyre mund të tingëllojnë tërheqëse.

Sot, shumë njerëz kërkojnë udhëheqje spirituale në rrjetet sociale, në YouTube ose tek folësit e famshëm, pa kontrolluar fjalët e tyre sipas burimeve të vërteta. Një person mund të flasë bukur, por nëse fjalët e tij kundërpërfshijnë Librin e Allahut dhe hadithat e Profetit ﷺ, ai nuk mund të konsiderohet si një udhëzues i vërtetë. Të jetosh në një botë të plotë sfida dhe faktorë tërheqës nuk është e lehtë, por Allah na provon jo thjeshtë për asnjë arsye - Ai dëshiron të shohë kë donë mbetet i besueshëm edhe në kushte të vështira.

Kurani vazhdimisht na paralajmëron të mos ngjitim tepër në jetën botërore. Në një verset thuhet: "A mendoni se ne ju kemi krijuar pa synim, dhe se nuk do të ktheheni tek Ne?" (Kurani, 23:115). Jeta botërore (dunja) është një provë për njerëzit. Allah e ka krijuar atë të përkohshme dhe kalimtare, për të parë se kush nga robit e Tij do të strehojë për jetën e përjetshme (Aheratin), dhe kush do të preferojë kënaqësitë e kalimtare. Megjithatë, shumë njerëz, madje edhe muslimanë, humbasin këtë perspektivë. Ata fillonin ta perceptojnë botën si qëllim përfundimtar, duke harruar se ajo është thjesht një mjet për të arritur devotshmëri.

Një nga karakteristikat e komunitetit musliman modern është se njerëzit shpesh kërkojnë udhëheqje spirituale tek ata që janë larg, në vend që të kthehen tek rrethi i afërt ose studiuesit e besuar. Ky fenomen ka disa arsye: romantizimi i autoriteteve të largëta. Ndonjëherë njerëzit pririn të idealizojnë ata që e shohin vetëm në ekran ose i dëgjojnë përmes regjistrimeve. Këto persona duken më "të pastër" dhe "spiritual" se ata që janë afër.

Disa preferojnë të dëgjojnë ata që ofrojnë zgjidhje të thjeshta për probleme të ndërlikuara, në vend që të hyjnë në pyetje të vështira. Një person mund të zgjedhë një mësues jo për dijen e tij dhe devotshmërinë e tij, por sepse i pëlqen ose duket më "i kuptueshëm".

Profeti Muhamedi (paqe dhe barakatet e Allahut mbi të) tha: "Kush ndiq një person në mënyrë verbër, ai do t'i çojë në zjarr." (El-Buhari). Ky hadith na paralajmëron të mos ndiqim verbër askënd, qoftë mik i afërt ose mësues i largët. Është e rëndësishme të kontrollojmë diturinë dhe devotshmërinë e atyre nga të cilët kërkojmë këshilla. Gjithashtu, Profeti (paqe dhe baraka mbi të) tha: "Mësuesit do të jenë të parët që do të hidhen në zjarr në Ditën e Gjykimit, nëse kanë udhëzuar njerëzit në rrugë të gabuar." (Muslim). Ky hadith nënvizon përgjegjësinë e atyre që marrin rolin e mësuesve. Prandaj, çdo musliman duhet të zgjedhë me kujdes mentoret e tij.

Të papriturit e jetës botërore dhe kërkesa për udhëheqje spirituale tek mësues të padignuar janë sfida me të cilat përballen shumë muslimanë në botën moderne. Megjithatë, Islami ofron udhëzime të qarta për të shmangur këto gabime dhe për të jetuar në harmoni me veten dhe botën rrethuese. Çelësi kryesor është të kujtojmë se qëllimi ynë i vërtetë nuk është grumbullimi i pasurive botërore, por përpiqja për të kënaqur Allahun. "Mos u shpresoni për atë që Allah ka dhënë disave më shumë se jush. Për burrat ka një pjesë nga ajo që kanë fituar, dhe për gratë ka një pjesë nga ajo që kanë fituar. Dhe kërkojeni nga Allah milenë e Tij. Vërtet, Allah di për gjithçka." (Kurani, 4:32).

Historia e nënës së Imamit Abû Hanifes, e cila kërkonte një fatvë (sqarim fetar) jo nga djali i saj, por nga një tjetër studios, është e njohur dhe shpesh përmendet në libra islame. Ky episod ilustron besnikërinë dhe respektin ndaj studimeve tradicionale, edhe pse Abû Hanifa vetë ishte një studios i madh.

Sipas tregimit, nëna e Imamit Abû Hanifes përballi një pyetje fetare që kërkonte një përgjigje. Në vend që të kërkonte nga djali i saj, i cili tashmë ishte një fakih i njohur (ekspert në ligjin islame), ajo preferoi të pyeste një tjetër studios - një shejh të njohur pak. Imam Abû Hanifa nuk kundërshtoi këtë dhe edhe personisht shkoi me nënën e tij tek ky studios. Kur shejhi dëgjoi pyetjen, ai nuk e dinte se si të përgjigjej dhe vetë pyeti Abû Hanifen. Imam i dha sqarimin, dhe më pas shejhi e përcakti sqarimin nënës së Abû Hanifes, e cila atëherë u kënaq.

Abû Hanifa (699-767 nd), ishte një nga studiuesit më të mëdhenj islame dhe themeluesi i shkollës hanafite të mendimit juridik - njëra nga katër shkollat sundimtare të ligjit. Kjo histori demonstrohet besnikëria dhe respekti i thellë ndaj dijes që karakterizonte edhe vetë imamin Abû Hanifen dhe të afërmit e tij.

Imam Abû Hanifa ishte i njohur për intelektin e tij, diturinë e thellë dhe aftësinë për të kryer ijtihad (arsyetim të pavarur në çështje të ligjit islame). Ai gjithashtu vlerësonte shumë përpjekjet kolektive në kërkimin e së vërtetës dhe shpesh konsultohej me studiues të tjerë. Kjo ishte pjesë e metodologjisë së tij, e cila bazohej në diskutime të gjerë dhe analiza të perspektivave të ndryshme.

Nëna e tij, si një grua e urtë, kuptoi se edhe studiues të mëdhenj si djali i saj mund të bëhen subjekt i gabimeve ose të kufizimeve në arsyetimet e tyre. Ajo dëshironte t'i kujtojë rëndësinë e teprueshmërisë dhe nevojën për të konsultuar ata që mund të ofrojnë perspektiva shtesë.

Historia nënvizon se as studiuesit më të mëdhenj nuk duhet të mendojnë se janë të pafalshëm. Dijet janë trashëgimi kolektiv, dhe kërkimi i tyre kërkon hapjen ndaj opinioneve të tjerëve. Nëna e Abû Hanifes luajti një rol të rëndësishëm në formimin e tij si studiues. Urteshmëria dhe kujdesi i saj për t'u mbajtur i tepër dhe i fokusuar në të vërtetën kishte një ndikim të madh në personalitetin e tij.

Abû Hanifa ishte i njohur për pozicionimin e pyetjeve për diskutim në rrethin e nxënësve dhe kolegëve të tij. Për shembull, ai shpesh pyeste: "Çfarë mendoni për këtë?" ose "Si do të zgjidhni këtë çështje?" Ky qasje lejonte që të merren parasysh pikëpamje të ndryshme dhe të zgjidhet zgjidhja më e justifikuar.

Ky episod sherben si kujtim i rëndësisë së tepërueshmërisë, respektit ndaj njohurive dhe gatishmërisë për të mësuar nga të tjerët, pavarësisht nga mosha, statusi ose eksperienca e tyre. Ajo gjithashtu nënvizon se madje edhe studiuesit më të mëdhenj kanë nevojë për këshilla dhe mbështetje për të shmangur gabimet dhe për të ruajtur objektivitetin.

Ky rast përmendet në vepra biografike të ndryshme rreth imamit Abu Hanife, të tilla si: "Al-Hadiya al-Alaiyya" (biografia e Abu Hanifes) dhe "Tabaqat as-Sabaki" (libër rreth brezave të studiuesve islame). Ky episod nga jeta e imamit Abu Hanife sherben si inspirim për muslimanët, duke u kujtuar rëndësisë së njohurive, tepërueshmërisë dhe respektit ndaj studiuesve. Ai gjithashtu nënvizon se strehim për njohuri nuk është vetëm një proces intelektual, por edhe një udhëtim spiritual. Ky rast nënvizon parimet e rëndësishme të studimeve islame: respekt ndaj moshuarëve, njohja e autoritetit të njohurive pavarësisht nga marrëdhëniet personale, tepërueshmëria para traditave dhe tepërueshmëria madje edhe midis studiuesve më të mëdhenj.

Të na drejtojë Allah në rrugën e saktë dhe të na ndihmojë të ruajmë balancën midis Dunjës dhe Aheratit. Të na forcojë në besim, t’ua japë një shoqëri të drejtë dhe të na mbrojë nga gabimet. Ameen!