Распад единой Уммы и создание псевдогосударств...

The disintegration of the united Ummah and the creation of pseudo-states... / Tek Ümmetin dağılması ve sözde devletlerin yaratılması... / Shpërbërja e Umetit të bashkuar dhe krijimi i pseudo-shteteve...

После 1945 года полтора миллиарда мусульман оказались заложниками примерно шестидесяти национал-бюрократических образований, гордо именующих себя «государствами», во главе которых стоят короли и президенты, ненавидящие ислам, получившие образование в западных центрах, готовящих элиту, лояльную мировому антиисламскому проекту, и полностью контролируемые доминирующим «мировым сообществом». Коррумпированные клановые режимы, обеспеченные опереточными армиями, выпестованными только для подавления религиозных бунтов, но заведомо неспособными отразить никакую внешнюю угрозу, правят «исламской улицей». Эта «улица» хранит пассионарность фундаментального единобожия, но является отрезанной от интеллектуального ресурса и политических технологий, которые могли бы преобразовать энергию веры в историческую субъектность и политическую власть. © Гейдар Джемаль. Исламский проект: борьба за историю...

Хвала Аллаху, Которого мы восхваляем и к Которому взываем о помощи и прощении. Мы ищем защиты у Аллаха от зла наших душ и дурных дел. Кого Аллах ведет по прямому пути, того никто не сможет ввести в заблуждение. А кого Он оставит, того никто не наставит на прямой путь. Мы свидетельствуем, что нет никого достойного поклонения, кроме Одного Аллаха, и свидетельствуем, что Мухаммад — раб Аллаха и Посланник Его. А затем:

Исламский проект: кризис субъектности и борьба за историю

После окончания Второй мировой войны мир пережил глубокую трансформацию. Колониальные империи постепенно уступали место новым политическим образованиям — формально независимым государствам, возникшим на руинах колониальных владений. Однако для исламского мира этот этап не стал началом подлинной свободы. Напротив, как писал философ и идеолог исламского возрождения Гейдар Джемаль, более полумиллиарда мусульман оказались заложниками псевдогосударственных структур, созданных и контролируемых внешними силами. Эти государства, хотя и носили название суверенных, были лишены реальной автономии и исторической субъектности.

К концу 1945 года Британская, Французская и другие европейские империи всё ещё сохраняли значительное влияние в странах Африки, Ближнего Востока и Южной Азии. Но давление со стороны национально-освободительных движений, усиливающееся в условиях нового мирового порядка, вынудило метрополии начать процесс деколонизации. Однако освобождение было скорее символическим. Новые элиты, пришедшие к власти , часто формировались в западных университетах, получали образование в Оксфорде, Сорбонне, Гарварде и других центрах, где воспитывалась лояльная классическая бюрократия. Эти элиты не только не стремились восстановить исламскую государственность, но во многом отрицали её ценность, рассматривая ислам как культурную традицию, а не основу политического устройства.

Так родились национал-бюрократические режимы, которые гордо называли себя «государствами», но на деле являлись административными фантомами, управляемыми извне через механизмы международного права, финансовой зависимости, дипломатии и пропаганды. Короли, президенты, генералы — все они, согласно анализу Джемаля, были частью системы, которая не просто не служила интересам исламской общины (уммы), но активно их подавляла. Многие современные государства на территории исламского мира были созданы искусственно, без учета исторических, этнических и религиозных реалий. Примеры тому — Ирак, Ливия, Сирия, Йемен, Судан, где множество племен, кланов и конфессий объединены в рамках одного административного образования. Эти кланово-племенные режимы сосредоточили власть в руках узкой группы, использующей опереточные армии не для защиты от внешней угрозы, а для контроля над внутренним населением. Армии эти слабы, коррумпированы и деморализованы, что подтверждается неоднократными поражениями в конфликтах с "Израилем", США, или даже в гражданских войнах внутри собственной страны.

Однако, как отмечает Джемаль, истинная энергия ислама не исчезла . Она сохраняется в массах народа, в том, что он называет «исламской улицей» — живом, мощном, часто хаотичном религиозном сознании широких слоёв мусульман. Эта улица хранит пассионарность первобытного единобожия , веру в Единого Бога, в необходимость справедливости, в общинность и братство. Но эта энергия не имеет выхода в историческое действие , так как отрезана от интеллектуальных, научных и политических технологий, которые могли бы организовать её в мощный исторический субъект — подлинную исламскую Умму, способную противостоять современным вызовам.

Современный исламский мир сталкивается с проблемой отсутствия собственной модели развития. Большинство стран либо следуют неолиберальным сценариям, навязываемым Западом, либо остаются в состоянии пассивного ожидания, удовлетворяясь благами потребления и риторикой псевдонезависимости. Нехватка интеллектуального ресурса проявляется в том, что мысли, теории и стратегии, способные изменить ситуацию, остаются маргинализированными. Мыслители, пытающиеся предложить альтернативу, либо игнорируются, либо дискредитируются как радикалы, террористы и экстремисты.

Здесь появляется понятие «Исламский проект», которое Джемаль рассматривает как возможность и обязанность мусульман выйти за рамки текущего порядка и начать строить собственную историю, основанную на принципах Единобожия, Шариата, общественного договора (бай’а) и коллективной ответственности. Это не значит простое возвращение к прошлому. Это осознанное, волевое движение в будущее, опирающееся на духовную и правовую традицию, но готовое к диалогу с современностью, к применению новых технологий, к созданию новой системы знаний — исламской науки, культуры и политики. 

Для мусульман XXI века главная задача — это восстановление исторической субъектности , борьба за собственную историю , преодоление зависимости от чуждых моделей. Только таким образом можно преодолеть кризис, описанный Джемалем, и создать подлинно исламское государство — не в виде упрощённой копии прошлого, но как новую форму сообщества, где вера, право и власть будут взаимосвязаны, а не противостоять друг другу. Исламский проект — это не религиозный фанатизм, не национализм и не реакционный откат. Это просвещённое исламское самосознание, готовое к борьбе за своё место в мире, за достоинство, справедливость и вечные ценности.

Исламская Умма между духовной пассионарностью и политическим пленом: Размышления над судьбой мусульманского мира после 1945 года

После 1945 года, когда пала последняя универсальная исламская империя — Османский халифат, мусульманский мир оказался фрагментированным, ослабленным и политически парализованным. Это не просто геополитическая трагедия — это духовное и историческое испытание, через которое проходит Умма. Анализ Гейдара Джемаля указывает на глубинную болезнь: мусульмане сохранили веру, но потеряли управление судьбой. Они обладают истиной, но не обладают механизмами её воплощения. Почему так произошло? И что с этим делать?

После деколонизации границы многих мусульманских стран были начертаны бывшими колонизаторами без учёта этнических, религиозных и исторических реалий. В результате возникли «национал-бюрократические образования» — квазигосударства, чьи правители (короли, президенты, военные диктаторы) получили образование в западных университетах и были интегрированы в систему глобального управления. Эти элиты, по словам Джемаля, «ненавидят ислам», поскольку он представляет угрозу их власти. Они поддерживают светские или компрадорские режимы, которые подавляют исламские движения, но при этом не способны обеспечить реальный суверенитет своих стран. Их армии созданы не для защиты от внешних угроз, а для «подавления религиозных бунтов», то есть для контроля над собственным населением.

После Второй мировой войны мир вступил в фазу глобальной перестройки, и мусульманские земли, ранее находившиеся под европейским колониальным управлением, стали формально «независимыми». Но на деле эта «независимость» была лишь новой формой колониального контроля — не через внешние армии, а через выращенные местные элиты, лояльные своим бывшим хозяевам. Эти новые государства, числом более шестидесяти, были построены не на исламской основе, а на национал-бюрократической модели, унаследованной от колонизаторов. Они выстраивали идентичность не на основе Уммы, а на основе нации, языка, флага и гимна — то есть на том, что противоречит самой сути исламской концепции единства. Ислам был изолирован от управления, от конституций, от образования, от армии. Его оставили лишь как часть фольклора или как инструмент, которым можно манипулировать в нужные моменты (например, в борьбе с оппозицией или во время внешней агрессии).

Как справедливо замечает Джемаль, большинство правителей мусульманских стран — это люди, прошедшие подготовку в западных университетах и военных академиях. Их взгляды сформированы не Кураном и Сунной, а духом либерального секуляризма, национализма и лояльности «мировому сообществу» — под которым, как правило, понимается западный центр силы. Они не являются продолжателями традиции праведного халифата. Они не воспринимают себя как наместников Аллаха на земле, ответственных перед Уммой и перед Всевышним. Напротив, они действуют как менеджеры, задачей которых является сохранение «стабильности» — то есть сохранение существующего порядка, даже если он несправедлив и разрушителен для исламской идентичности.

Созданные армии мусульманских стран не предназначены для джихада, обороны исламской земли или защиты угнетённых. Они, как говорит Джемаль, представляют собой опереточные структуры, показные, но бесполезные перед лицом настоящей угрозы. Их задача — контроль над внутренним населением, подавление исламских движений, слежка за мечетями и учёными, запугивание пробуждающейся исламской идентичности. Мы видели это в Египте, Сирии, Алжире, Турции времён Ататюрка и во многих других местах. Настоящий враг для этих армий — не внешняя оккупация, а свой собственный народ, требующий справедливости и исламской власти.

Несмотря на всё это, исламская улица — простой народ, миллионы верующих мусульман — остаётся носителем пассионарности. Эта пассионарность основана на вере в единого Аллаха, на стремлении к справедливости, на интуитивном понимании, что ислам — это не только религия для души, но и система для жизни. Однако — и это трагедия — эта энергия не находит выхода, потому что отсутствует интеллектуальная и организационная база, которая могла бы направить эту веру в русло исторической субъектности. То есть мусульмане верят, но не управляют. Они молятся, но не определяют будущее своих обществ. Интеллектуальные ресурсы исламской мысли подавлены, обескровлены или вытеснены маргиналами. Политические технологии, которые могли бы преобразовать веру в действие — захвачены либо светскими силами, либо радикалами, искажённо трактующими ислам.

Ислам не знает власти без ответственности перед Аллахом. Мусульманская политическая система — это халифат в своём корневом смысле, как система справедливости, шуры (совещания), служения народу и обязательности шариата. Без этого мусульмане остаются в положении заложников. Мусульманский мир сегодня — это богатая, но связанная гигантская река. В ней течёт вода жизни — вера, жертвенность, искренность, но её перекрывают плотины бюрократии, тирании и предательства. Если мы хотим, чтобы Умма снова стала субъектом истории, мы должны соединить духовное с политическим, веру с организацией, пассионарность с проектом. Вера без власти — это ожидание. Власть без веры — это угнетение. Но вера, вооружённая знанием и направленная на созидание — это путь к возрождению исламской цивилизации.

Слова Гейдара Джемаля — это не просто критика. Это зов к пробуждению, попытка напомнить мусульманам о том, что их религия — это не только вера, но и проект, претендующий на преобразование истории. Ислам — это не просто традиция, это система мировоззрения, политическая философия и цивилизационная альтернатива. Возрождение Ислама — это не возвращение в прошлое, а движение в будущее, где исламская Умма вновь станет субъектом истории, способным влиять на мир и формировать его, оставаясь верной принципам веры и справедливости...

Анализ Джемаля показывает, что проблема мусульманского мира — не в отсутствии ресурсов или людей, а в системном подавлении их воли к самостоятельности. До тех пор, пока правящие режимы остаются марионетками глобальных сил, исламская цивилизация будет находиться в состоянии кризиса. Единственный путь к освобождению — пробуждение политического сознания уммы и создание структур, способных превратить духовную энергию в реальную власть. Эта борьба — не только за будущее мусульман, но и за альтернативу всему миропорядку, основанному на гегемонии Запада.

The disintegration of the united Ummah and the creation of pseudo-states...

After 1945, one and a half billion Muslims found themselves hostages of approximately sixty national-bureaucratic entities, proudly calling themselves "states," led by kings and presidents who hate Islam. These leaders were educated in Western centers that train an elite loyal to the global anti-Islamic project and are completely controlled by the dominant "international community." Corrupt clan regimes, propped up by operetta armies trained only to suppress religious uprisings but incapable of countering any external threat, rule the "Islamic street." This "street" preserves the passion of fundamental monotheism but is cut off from intellectual resources and political technologies that could transform the energy of faith into historical subjectivity and political power. © Geydar Dzhemal. The Islamic Project: The Struggle for History...

Praise be to Allah, whom we glorify and from whom we seek help and forgiveness. We seek refuge in Allah from the evil of our souls and bad deeds. Whoever Allah guides, no one can mislead, and whoever He leaves astray, no one can guide. We testify that there is no deity worthy of worship except the One Allah, and we testify that Muhammad is the servant of Allah and His Messenger. And then: The Islamic Project: Crisis of Subjectivity and the Struggle for History After the end of World War II, the world underwent a profound transformation. Colonial empires gradually gave way to new political formations—formally independent states that emerged from the ruins of colonial possessions. However, for the Islamic world, this phase did not mark the beginning of true freedom. On the contrary, as philosopher and Islamic revival ideologue Geydar Dzhemal wrote, over half a billion Muslims became hostages of pseudo-state structures created and controlled by external forces. These states, though called sovereign, lacked real autonomy and historical subjectivity. By the end of 1945, the British, French, and other European empires still held significant influence in Africa, the Middle East, and South Asia. But pressure from national liberation movements, intensified by the new world order, forced the metropoles to begin the process of decolonization. However, liberation was more symbolic than real. The new elites coming to power were often educated in Western universities like Oxford, Sorbonne, Harvard, and other centers where loyal classical bureaucracy was cultivated. These elites not only did not strive to restore Islamic statehood but largely denied its value, viewing Islam as a cultural tradition rather than the foundation of a political system. Thus, national-bureaucratic regimes were born, proudly calling themselves "states" but in reality being administrative phantoms managed externally through mechanisms of international law, financial dependence, diplomacy, and propaganda. Kings, presidents, generals—all of them, according to Dzhemal's analysis, were part of a system that not only failed to serve the interests of the Islamic community (Ummah) but actively suppressed them. Many modern states within the Islamic world were artificially created without regard for historical, ethnic, or religious realities. Examples include Iraq, Libya, Syria, Yemen, and Sudan, where multiple tribes, clans, and confessions were united under one administrative formation. These clan-tribal regimes concentrated power in the hands of a narrow group using operetta armies not for defense against external threats but for controlling the internal population. These armies are weak, corrupt, and demoralized, as evidenced by repeated defeats in conflicts with "Israel," the USA, or even in civil wars within their own countries. However, as Dzhemal notes, the true energy of Islam has not disappeared. It remains alive among the masses, what he calls the "Islamic street"—a living, powerful, often chaotic religious consciousness of the broad layers of Muslims. This street preserves the passion of primal monotheism, belief in the One God, in the necessity of justice, in community and brotherhood. But this energy lacks an outlet in historical action because it is cut off from intellectual, scientific, and political technologies that could organize it into a powerful historical subject—a genuine Islamic Ummah capable of confronting modern challenges. The contemporary Islamic world faces the problem of lacking its own development model. Most countries either follow neoliberal scenarios imposed by the West or remain in a state of passive expectation, content with the benefits of consumption and rhetoric of pseudo-independence. The lack of intellectual resources manifests in the marginalization of thoughts, theories, and strategies that could change the situation. Thinkers attempting to offer alternatives are either ignored or discredited as radicals, terrorists, and extremists. Here arises the concept of the "Islamic Project," which Dzhemal views as both a possibility and an obligation for Muslims to transcend the current order and begin building their own history based on the principles of monotheism, Sharia, social contract (bay'ah), and collective responsibility. This does not mean a simple return to the past. It is a conscious, volitional movement towards the future, relying on spiritual and legal traditions while being open to dialogue with modernity, the application of new technologies, and the creation of a new system of knowledge—Islamic science, culture, and politics. For Muslims of the 21st century, the main task is restoring historical subjectivity, struggling for their own history, and overcoming dependence on alien models. Only in this way can the crisis described by Dzhemal be overcome and a genuinely Islamic state created—not as a simplified copy of the past, but as a new form of community where faith, law, and power are interconnected rather than opposed. The Islamic Project is not religious fanaticism, nationalism, or a reactionary rollback. It is enlightened Islamic self-awareness ready to fight for its place in the world, for dignity, justice, and eternal values.

Tek Ümmetin dağılması ve sözde devletlerin yaratılması...

1945'ten sonra bir buçuk milyar Müslüman, İslam'dan nefret eden ve Batılı merkezlerde eğitilmiş, dünya çapında anti-İslam projesine bağlı bir elit tabakanın tam kontrolünde olan yaklaşık altmış ulusal bürokratik oluşumun rehineleri haline geldi. Yolsuzluk içindeki klan rejimleri, yalnızca dini ayaklanmaları bastırmak için yetiştirilmiş ancak hiçbir dış tehdidi savuşturmakta yeteneksiz olan operet ordularla desteklenerek "İslam sokaklarını" yönetiyor. Bu "sokaklar," temel tek tanrıcılığın tutkularını koruyor olsa da, inanç enerjisini tarihsel konu olma ve siyasi güç haline getirebilecek entelektüel kaynaklardan ve politik teknolojilerden uzaklaştırılmış durumda. © Geydar Cemal. İslam Projesi: Tarih İçin Mücadele... 

Hamd, Allah'a mahsustur; O'nu överek O'ndan yardım ve affetme dileriz. Biz, ruhlarımızın ve kötü işlerimizin kötülüğünden Allah'a sığınırız. Kimi Allah yoluna çıkarırsa onu kimse şaşırtamaz, kimi de sapıklığa sürerse onu kimse doğru yola getiremez. Şahitlik ederiz ki, ibadete layık tek ilah vardır, o da Allah'tır ve Meryem oğlu İsa, Allah'ın kulu ve elçisidir. Ve devam edelim: İslam Projesi: Konu Olma Krizi ve Tarih İçin Mücadele II. Dünya Savaşı'nın sonunda dünya derin bir dönüşüm yaşadı. Kolonyal imparatorluklar, yavaş yavaş kolonyal sahipliklerin harabelerinden doğan yeni politik oluşumlara yer açtı - biçimsel olarak bağımsız devletler. Ancak İslam dünyası için bu aşama gerçek özgürlüğün başlangıcı olmadı. Aksine, İslam dirilişinin felsefesi ve ideologu Geydar Cemal'in yazdığı gibi, 500 milyondan fazla Müslüman, dış güçler tarafından yaratılmış ve kontrol edilen sözde devlet yapılarının rehineği oldu. Bu devletler, egemen olarak adlandırılsa da, gerçek özerklikten ve tarihsel konu olma özelliğinden yoksundu. 1945 yılına kadar İngiliz, Fransız ve diğer Avrupa imparatorlukları Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya'daki ülkelerde önemli etkiye sahipti. Ancak milli kurtuluş hareketlerinden gelen baskı, yeni dünya düzeninde artarak sürdürülmesi metropol şehirlerin sömürgecilik süreçlerini başlatmasına neden oldu. Ancak özgürlük daha çok sembolikti. Yeni iktidara gelen elitler genellikle Oxford, Sorbonne, Harvard ve benzeri merkezlerde eğitildi; burada sadık bir klasik bürokrasi yetiştirildi. Bu elitler İslam devletini yeniden kurma hedefinde değildi ve İslam'ı siyasi sistemin temeli olarak değil, kültürel bir gelenek olarak görüyordu. Böylece, “devlet” olarak gururla adlandırdıkları ancak gerçekte uluslararası hukuk, finansal bağımlılık, diplomasi ve propaganda mekanizmalarıyla dışarıdan yönetilen idari hayaletler olan ulusal bürokratik rejimler doğdu. Kral, cumhurbaşkanları, generaller – Cemal'in analizine göre hepsi, İslam cemaatinin (Ümmet) çıkarlarına hizmet etmeyen, aksine aktif olarak bastıran bir sistemin parçasıydı. İslam dünyasındaki birçok modern devlet, tarihi, etnik ve dini gerçeklikler göz ardı edilerek yapay olarak yaratıldı. Irak, Libya, Suriye, Yemen ve Sudan bunun örnekleridir; burada birçok kabile, klan ve mezhep tek bir idari yapı altında birleştirildi. Bu klan-kabile rejimleri, güçleri dar bir grup elinde toplayarak, dış tehditlere karşı değil iç halkı kontrol etmek için operet ordular kullandı. Bu ordular zayıf, yozlaşmış ve moral bozucudur; bu durum "İsrail", ABD ile veya kendi ülkelerindeki iç savaşlarda yaşanan sürekli yenilgilerle kanıtlanmıştır. Ancak Cemal'in belirttiği gibi, İslam'ın gerçek enerjisi kaybolmadı. Bu enerji, geniş Müslüman kesimlerinin canlı, güçlü, çoğu zaman kaotik dini bilincini taşıyan “İslam sokağında” yaşamaya devam ediyor. Bu sokak, İlk Tek Tanrıcılığın tutkusunu, Adaletin gerekliliğine olan inancını, cemaatçilik ve kardeşliğe olan inancını koruyor. Ancak bu enerji tarihsel eyleme dönük çıkış yolu bulamıyor çünkü onu güçlü bir tarihsel özne haline getirebilecek entelektüel, bilimsel ve politik teknolojilerden kopuk. Yani Müslümanlar inanıyor ama yönetmiyor. Namaz kılıyorlar ama toplumlarının geleceği üzerinde etkili değiller. İslam düşüncesinin entelektüel kaynakları bastırılmış, kanı boşaltılmış ya da marjinalize edilmiş durumda. İnançlarını eyleme dönüştürebilecek politik teknolojiler ya seküler güçler tarafından ele geçirilmiş ya da İslam'ı yanlış yorumlayan radikaller tarafından çarpıtılmıştır. İslam, Allah'a karşı sorumluluk gerektirmeyen bir güce sahip değildir. Müslüman siyasi sistem, adalet, şura (müşavere), halkın hizmeti ve Şeriatın uygulanmasını gerektiren halifeliğin kök anlamında bir sistemdir. Bunu yapmadığı takdirde Müslümanlar rehin tutulmuş pozisyonda kalırlar. Bugün Müslüman dünya, zengin ama bağlanmış devasa bir nehir gibidir. İçinde hayatın suyu – inanç, fedakarlık, samimiyet – akıyor, ancak bu su bürokrasi, zulüm ve ihanet barajlarıyla engelleniyor. Eğer Ümmet'i tekrar tarihsel bir özne haline getirmek istiyorsak, maneviyatla politikayı, inancı organizasyonla, tutkuyu projelerle birleştirmeliyiz. İnançsız güç bekleyiş demektir. Güçsüz inanç ise zulümdür. Fakat bilgiyle donatılmış ve yaratıcıya yönelik inanç, İslam medeniyetinin dirilişine giden yoldur. Geydar Cemal'in sözleri sadece bir eleştiri değil. Bu bir uyanış çağrısı, Müslümanlara dinlerinin yalnızca bir inanç değil aynı zamanda tarihi dönüştürmeyi amaçlayan bir proje olduğunu hatırlatma girişimidir. İslam sadece bir gelenek değil, dünya görüşünün bir sistemi, siyasi bir felsefe ve medeniyet alternatifidir. İslam'ın dirilişi geçmişe dönüş değil, geleceğe yöneliktir, burada İslam Ümmeti tarihsel bir özne olarak yeniden dünya üzerinde etki bırakabilir ve onu oluşturabilirken inanç ve adalet ilkelerine sadık kalır... Cemal'in analizi, Müslüman dünyanın sorununun kaynak veya insan eksikliği olmadığı, aksine bağımsızlığa yönelik iradelerinin sistematik olarak bastırılması olduğunu gösteriyor. Yönetici rejimler Batılı güçlerin kuklaları olduğu sürece, İslam medeniyeti bir kriz durumunda olacaktır. Tek çıkış yolu, Ümmetin siyasi bilincini uyandırmak ve manevi enerjiyi gerçek güce dönüştürebilecek yapıları oluşturmaktır. Bu mücadele yalnızca Müslümanların geleceği için değil, aynı zamanda Batının hegemonyasına dayalı dünya düzenine bir alternatif oluşturma mücadelesidir.

Shpërbërja e Umetit të bashkuar dhe krijimi i pseudo-shteteve...

Pas vitit 1945, një miliard e gjysmë muslimanë u bënë të mbërrijnë si të burgosur në rreth shtatëdhjetë formacione kombëtare-burokratike, që vetëm quajnë "shtete," të udhëhequra nga mbretër dhe presidentë që urrejnë Islamin. Këto liderë janë arsimuar në qendra perëndimore që edukojnë një elite të bindur ndaj projektit botëror antireligjioz dhe janë plotësisht të kontrolluar nga "bashkësia ndërkombëtare" dominuese. Regjimet e korrumpuara të klaneve, të mbështetura nga ushtritë e operetave, të trajnuara vetëm për të shkelur përpjekjet fetare, por të pamundura të përballen me çdo kërcënim të jashtëm, sundojnë "rrugën islame." Kjo "rrugë" ruan pasionin e një besimi fundamental monoteist, por është e shkëputur nga burimet intelektuale dhe teknologjitë politike që mund të kishin shndërruar energjinë e besimit në subjektivitet historik dhe pushtet politik. © Geydar Jemal. Projekti Islami: Lutja për Historinë...

Lavdi All-llahut, të cilin Ne e kujdesim dhe tek i cili Ne kërkojmë ndihmë dhe falje. Ne kërkojmë strehim në Allah nga të keqat e shpirtit tonë dhe veprimet e keqija. Kush të udhëhiqet nga Allah, askush nuk mund ta çojë në gabim, dhe kush të lihet pa udhëheqje, askush nuk mund t’i tregojë rrugën. Ne dëshmojmë se nuk ka zot përveç All-llahut të Vetëm, dhe dëshmojmë se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Dhe më pas:
Projekti Islami: Kriza e Subjektivitetit dhe Lutja për Historinë
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, bota përjetoi një transformim të thellë. Perandoritë koloniale ngadalë-senalë u dhënën vend ndaj formacioneve politike të reja — shteteve formalisht të pavarura, të cilat u shfaqën në ruina e posedimeve koloniale. Megjithatë, për botën islame, kjo fazë nuk u bë fillimi i lirisë së vërtetë. Përkundrazi, sikurse shkroi filozofi dhe ideologu i rinascencës islame Geydar Jemal, mbi gjysmë miliardë muslimanë u bënë të burgosur në struktura pseudo-shtetërore, të krijuara dhe të kontrolluara nga forcat e jashtme. Këto shtete, megjithëse quheshin suverene, ishin të zbrazëta nga autonomia reale dhe subjektiviteti historik.
Drejt fundit të vitit 1945, Perandoria Britanike, Franseze dhe të tjera europiane ende kishin ndikim të madh në vendet e Afrikës, Lindjes së Mesme dhe Jugut të Azisë. Por presioni nga lëvizjet kombëtare çlirimtare, duke u forcuar në kushtet e rendit botëror të ri, i detyroi metropolit e tyre të fillojnë procesin e dekolonizimit. Megjithatë, çlirimi ishte më shumë simbolik. Elita e re që erdhi në pushtet shpesh formohej në universitetet perëndimore, duke marrë arsim në Oksford, Sorbon, Harward dhe qendra të tjera ku kultivohet burokracia klasike e bindur. Këto elite jo vetëm se nuk shpresonin të rivendosnin shtetin islame, por në shumicën e rasteve e inkurajonin vlerën e tij, duke e konsideruar Islam si një traditë kulturore, jo si bazë e sistemit politik.
Kështu lindën regjimet nacio-burokratike, të cilat u quajtën krenarisht "shtete," por në fakt ishin fantazma administrative, të menaxhuara nga jashtë përmes mekanizmave të ligjit ndërkombëtar, varësisë financiare, diplomacisë dhe propagandës. Mbretërit, presidentët, generalët — të gjithë ata, sipas analizës së Jemal-it, ishin pjesë e një sistemi që jo vetëm nuk i shërbeu interesave të komunitetit islame (Ummës), por aktivisht i shtypën ato. Shumë nga shtetet moderne në botën islame u krijuan në mënyrë artificiale, pa i konsideruar realitete historike, etnike dhe religjioze. Shembuj të tillë janë Iraku, Libia, Siria, Jemeni, Sudan, ku shumë fishe, klane dhe konfesione janë të bashkuara në një formim administrativ. Këto regjime klane-fishe përqendruan pushtetin në duart e një grupi të ngushtë, duke përdorur ushtritë e operetave jo për të mbrojtur nga kërcënime të jashtme, por për të kontrolluar popullsinë brenda. Këto ushtria janë të dobëta, të korrumpuara dhe të shpërndara moralisht, gjë që vërtetohet nga humbjet e përsëritura në konfliktet me "Izraelin," SHBA-në, ose madje edhe në luftërat civile brenda vendit të tyre.
Megjithatë, siç e thekson Jemal-i, energjia e vërtetë e Islâmit nuk ka zhdukur. Ajo vazhdon të ekzistojë në masat e popullit, në atë që ai e quan "rrugën islame" — një ndërgjegje fetare e gjallë, e fuqishme, shpesh kaotike e shtresave të gjerë të muslimanëve. Kjo rrugë ruan pasionin e një monoteizmi primitiv, besimin në Zoti të Vetëm, në nevojën e drejtësisë, në bashkësinë dhe vëllezërinë. Por kjo energji nuk ka një dalje në veprim historik, sepse është e lidhur nga burimet intelektuale, shkencore dhe teknologjia politike që mund të e organizojnë atë në një subjekt historik të fuqishëm — një Ummë islame të vërtetë, të aftë të përballë sfidat moderne.
Bota islame moderne përballon problemin e mungesës së modelit të saj të zhvillimit. Shumica e vendeve ose ndjekin skenarë neoliberalë të detyruar nga Perëndimi, ose qëndrojnë në një gjendje pritjeje pasive, duke u kënaqur me përfitimet e konsumit dhe retorikën e pavarësisë së rreme. Mungesa e burimeve intelektuale shfaqet në faktin se mendimet, teoritë dhe strategjitë që mund të ndryshojnë situatën mbeten të marginalizuara. Mendëtarët që përpiqen të ofrojnë alternativa ose injorohen ose diskreditohen si radikalë, terroristë dhe ekstremistë.
Këtu shfaqet koncepti i "Projektit Islame," të cilin Jemal-i e sheh si një mundësi dhe detyrë për muslimanët të dalin jashtë rendit aktual dhe të fillojnë të ndërtojnë historinë e tyre, bazuar në parimet e Monoteizmit, Sharia-së, kontratës shoqërore (bait) dhe përgjegjësisë kolektive. Kjo nuk do të thotë një kthim të thjeshtë në të kaluarën. Ky është një lëvizje e vetëdijshme, me vullnet për të kaluar në të ardhmen, mbështetur në traditën spirituale dhe ligjore, por gati për dialog me modernitetin, për zbatimin e teknologjive të reja dhe për krijimin e një sistemi të ri të njohurive — shkencë islame, kulturë dhe politikë.
Për muslimanët e shekullit XXI, detyra kryesore është rimarrja e subjektivitetit historik, lufta për historinë e tyre, kapërcimi i varësisë nga modelet e huaja. Vetëm në këtë mënyrë mund të kapërcehet kriza e përshkruar nga Jemal-i dhe të krijohet një shtet islame i vërtetë — jo si një kopje e thjeshtë e të kaluarës, por si një formë e re e komunitetit, ku besimi, ligji dhe pushteti janë të ndërlidhur, jo të kundërshtueshëm me njëri-tjetrin. Projekti Islame nuk është fanatizëm fetar, nacionalizëm apo një hedhje reaksionare prapa. Ky është një vetëdije islame e ndriçuar, e gatshme për luftën për vendin e saj në botë, për dinjitetin, drejtësinë dhe vlerat e përhershme.
Umma Islame midis pashionit spiritual dhe burgosjes politike: Refleksione mbi fatin e botës islame pas vitit 1945
Pas vitit 1945, kur ra Ultima Imperi Islame Universale — Mbretëria Osmane, bota musulmane u fragmentua, dobësoi dhe u paralizua politikisht. Kjo nuk është vetëm një tragjedi gjeopolitike — kjo është një provë spirituale dhe historike, përmes së cilës po kalon Umma. Analiza e Geydar Jemal-it tregon një sëmundje të thellë: muslimanët kanë ruajtur besimin, por kanë humbur kontrollin e destinies së tyre. Ata zotërojnë të vërtetën, por nuk kanë mekanizmat për ta realizuar atë. Pse ka ndodhur kjo? Dhe çfarë duhet bërë?
Pas dekolonizimit, kufijtë e shumë vendeve muslimane u vizatuan nga kolonizatorët e vjetër pa i konsideruar realitete etnike, religjioze dhe historike. Si rezultat, u lindën "formacionet naciona-burokratike" — gjysem-shtete, zgjidhjet e të cilave (mbretër, presidentë, diktatorë ushtarë) morën arsim në universitetet perëndimore dhe u integruan në sistem të menaxhimit global. Këto elite, sipas fjalëve të Jemal-it, "urrasin Islam," sepse ai paraqet një kërcënim për pushtetin e tyre. Ato mbështesin regjime laike ose kompradorike, të cilat shtypin lëvizjet islame, por nuk janë të afta të sigurojnë suverenitet të vërtetë për vendet e tyre. Ushtritë e tyre janë krijuar jo për të mbrojtur nga kërcënime të jashtme, por për të "shtypur rebelimet fetare," domethënë për të kontrolluar popullsinë e tyre të brendshme.
Pas Luftës së Dytë Botërore, bota hyri në një fazë të ristrukturimit global, dhe tokat muslimane, që më parë ishin nën sundimin kolonial evropian, u bënë formalisht "të pavarura". Por në fakt, kjo "pavarësi" ishte vetëm një formë e re e kontrollit kolonial — jo përmes armiqve të jashtëm, por përmes eliteve lokale të kultivuara, të bindura ndaj pronarëve të tyre të vjetër. Këto shtete të reja, mbi gjashtëdhjetë numër, ishin ndërtuar jo në bazë islame, por në modelin nacion-burokratik, trashëguar nga kolonizatorët. Ata ndërtuan identitetin jo në bazë të Ummës, por në bazë të kombit, gjuhës, flamurit dhe himnit — dmth në atë që kundërshton vetë esencën e konceptit islame të njësimit. Islami u izolua nga menaxhimi, nga kushtetutat, nga arsimi, nga ushtria. Ai u lë vetëm si pjesë e folklërit, ose si instrument që mund të manipulohet në momente të nevojshme (p.sh., në luftën kundër opozitës ose gjatë agresionit të jashtëm).
Siç e thekson saktë Jemal-i, shumica e sunduesve të vendeve muslimane janë njerëz që kanë kaluar trajnim në universitetet dhe akademite ushtarake perëndimore. Pikëpamjet e tyre janë formuar jo nga Kurani dhe Sunna, por nga shpirti i liberalizmit sekular, nacionalizmi dhe bindja ndaj "bashkësisë ndërkombëtare" — nën të cilën, zakonisht, kuptohet qendra e forcës perëndimore. Ata nuk janë vazhdimtarë të traditës së khalifatit të drejtë. Ata nuk e perceptojnë veten si nënëtarë të All-llahut në Tokë, të përgjegjshëm përpara Ummës dhe përpara Zotit të Madh. Përkundrazi, ata veproni si menaxherë, detyra e të cilëve është ruajtja e "stabilitetit" — dmth ruajtja e rendit ekzistues, edhe nëse ky është i padrejtë dhe shkatërrues për identitetin islame.
Ushtritë e krijuara në vendet muslimane nuk janë të përbashkëta për xhihad, mbrojtjen e tokave islame ose mbrojtjen e të shtypurve. Ato, siç thotë Jemal-i, janë struktura operetike, të treguara, por të padobishme përballë një kërcënimi të vërtetë. Detyra e tyre është kontrolli i popullsisë së brendshme, shtypja e lëvizjeve islame, mbikëqyrja e xhamive dhe dijetarëve, frikësimi i identitetit islame që po zgjohet. Ne kemi parë këtë në Egjipt, Siria, Algjer, Turqi gjatë kohës së Atatürkut dhe në shumë vende të tjera. Armiku i vërtetë për këto ushtria nuk është okupimi i jashtëm, por popullsia e tyre e vet, që kërkon drejtësi dhe pushtet islame.
Përballë të gjitha këtyre, rruga islame — populli i thjeshtë, miliona muslimanë besimtarë — mbetet bartëse e pashionit. Ky pashion bazohet në besimin në Zoti të Vetëm, në aspirimin për drejtësi, në kuptimin intuitiv se Islami nuk është vetëm një fe për shpirtin, por edhe një sistem për jetën. Megjithatë — dhe kjo është tragedjia — kjo energji nuk gjen një dalje, sepse mungon baza intelektuale dhe organizative që mund ta drejtojë këtë besim në lum të subjektivitetit historik. Domethënë, muslimanët besojnë, por nuk drejtojnë. Ata lëshojnë lutje, por nuk përcaktojnë të ardhmen e shoqërive të tyre. Burimet intelektuale të mendimit islame janë shtypur, të shkrumbuar ose të shtyera në margin. Teknologjitë politike që mund të shndërronin besimin në veprim — janë kapur ose nga forcat sekulare, ose nga radikalët, të cilët interpretojnë Islamin në mënyrë të deformuar.
Islami nuk njeh pushtet pa përgjegjësi ndaj All-llahut. Sistemi politik musliman është khalifati në kuptimin e tij themelor, si një sistem i drejtësisë, shura (këshilla), shërbimi ndaj popullit dhe detyrimi i shariut. Pa këtë, muslimanët qëndrojnë në pozicionin e burgosurëve. Bota muslimane sot është një lumë e pasur, por e lidhur e madhe. Në të rrjedh uji i jetës — besimi, urtësia, sinqeriteti — por ai bllokohet nga digat e birokratisë, tiranisë dhe tradhtisë. Nëse duam që Umma përsëri të bëhet subjekt historik, ne duhet të lidhim shpirtin me politikën, besimin me organizimin, pashionin me projektin. Besimi pa pushtet është pritje. Pushteti pa besim është shtypje. Por besimi, i pajisur me njohuri dhe i drejtuar për krijim — është rruga për ringjalljen e civilizimit islame.
Fjalët e Geydar Jemal-it nuk janë thjesht një kritikë. Ky është një thirrje për zgjim, një përpjekje për t’u kujtuar muslimanëve se feja e tyre nuk është vetëm besim, por edhe një projekt që pretendon të transformoj historinë. Islami nuk është thjesht një traditë; ai është një sistem i botëkuptimit, një filozofi politike dhe një alternativë civilizative. Rilindja e Islâm-it nuk është një kthim në të kaluarën, por një lëvizje drejt të ardhmes, ku Umma islame do të bëhet përsëri subjekt historik, i aftë të ndikojë në botë dhe të formojë atë, duke mbajtur besnikëri ndaj parimeve të besimit dhe drejtësisë...