Почему народ получает таких правителей, каких заслуживает?

Why do people get the rulers they deserve? / Halk neden hak ettiği yöneticileri alıyor? / Pse njerëzit marrin pushtetarët që meritojnë?

Одним из глубочайших назиданий, проходящих красной нитью сквозь исламскую мысль и наследие, является утверждение: "Какие вы — такие и ваши правители". Это не просто пословица, а концепция, глубоко укоренившаяся в Коране, Сунне и словах праведных предшественников. Она учит мусульман смотреть на происходящее не только внешне, но и внутренне — через призму своей веры, деяний и состояния общества в целом...

Хвала Аллаху, Которого мы восхваляем и к Которому взываем о помощи и прощении. Мы ищем защиты у Аллаха от зла наших душ и дурных дел. Кого Аллах ведет по прямому пути, того никто не сможет ввести в заблуждение. А кого Он оставит, того никто не наставит на прямой путь. Мы свидетельствуем, что нет никого достойного поклонения, кроме Одного Аллаха, и свидетельствуем, что Мухаммад — раб Аллаха и Посланник Его. А затем:

Одним из самых болезненных и обсуждаемых вопросов среди мусульман является положение правителей в мусульманском мире: несправедливость, коррупция, подавление истины, борьба с призывом к Аллаху. Однако Ислам учит нас смотреть глубже — не только на внешний результат, но и на причины, которые привели к такому положению дел. Это не просто политический феномен — это отражение духовного состояния общества. Аллах даёт власть в соответствии с деяниями людей: "Так Мы позволяем одним беззаконникам править другими за то, что они приобретают." Сура Аль-Ан‘ам, 129 аят.

Аллах — Справедливый. Он никогда не притесняет людей. Если власть оказывается в руках несправедливых, тираничных правителей, то это происходит по причине самих людей — их отступления от истины, грехов, пренебрежения религией, раскола, лицемерия, любви к мирскому и предательства ценностей Ислама.

Правители — это зеркало народа

Слова, которые приписываются халифу из рода Бану Умейя, вероятно, Абдул-Малику ибн Марвану, подтверждают эту истину: "Хотите ли вы, чтобы мы были как Абу Бакр и Умар?" Когда собравшиеся ответили: "Да", он сказал: "Тогда будьте как народ, которым правили Абу Бакр и Умар, чтобы мы были для вас как Абу Бакр и Умар." (да будет доволен ими Аллах). Это — предельно честный и откровенный ответ. Ведь праведное руководство не может укорениться в обществе, полном зла, лицемерия, предательства и равнодушия к истине.

Праведный халиф Али ибн Абу Талиб, столкнувшись с подобной критикой, дал ещё более резкий, но справедливый ответ: "Потому что народ Абу Бакра и Умара — это были я и мне подобные, а мой народ — это ты и тебе подобные." Тут он подчёркивает не только контраст между правителями, но и между поколениями. С подвижниками Пророка (ﷺ) было легко устанавливать справедливость, потому что они сами были справедливы. А когда общество стало слабым, невежественным и разделённым, правитель оказался в таком же положении. Это и есть закон справедливости Аллаха.

Когда мусульмане были на высоте имана, устремлены к Ахирату, когда их души были полны богобоязненности, их лидерами были лучшие из людей: Абу Бакр, Умар, Усман, Али (да будет доволен ими Аллах всеми). Но когда страсть к мирскому овладела массами, когда Ислам был оставлен на уровне ритуалов, а не действительности, когда в обществе распространились грехи и предательства, появились и соответствующие правители. Это не оправдание тирании — но это объяснение. Это зов к самопроверке.

كَمَا تَكُونُوا يُوَلَّى عَلَيْكُمْ  - "Какими будете вы — такими будут ваши правители"

Это известное предание, передаваемое от некоторых сподвижников и учёных, хотя и не дословно хадис, а асар, но по смыслу он соответствует общим принципам Ислама. Ибн Кайим, Ибн Таймия и многие другие учёные подчеркивали, что положение правителей — это отражение положения подданных. Имам аль-Газали писал, что народ, погрязший в несправедливости, не может ожидать праведного имама, как человек, постоянно нарушающий закон, не может ожидать честного судью.

Противостояние злу требует не только мужества, но и терпения. Зло может быть агрессивным, внезапным и разрушительным, но оно не устоит против Истины, если Истина вооружена мудростью, стойкостью и богобоязненностью. Пророк Мухаммад (ﷺ) жил в условиях тяжелейших притеснений, но он не сдался и не поддался отчаянию. Он терпел, обучал, исправлял, призывал, воспитывал, пока не появилось достойное общество

Мы часто жалуемся на положение мусульман, на слабость Уммы, на падших лидеров и предательство Истины. Но зададим себе вопрос: А соответствуем ли мы народу Абу Бакра и Умара? Наши сердца, наши дома, наши дети, наша тайное и явное — соответствуют ли они Исламу, который мы хотим видеть на вершинах власти? "Аллах не меняет положения народа, пока они не изменят то, что в них самих". Сура ар-Ра’д, 11. Если мы хотим видеть праведных правителей, сильную Умму и победу Ислама, начнём с себя. Призыв, терпение, братство, знание, таква и борьба с собственным нафсом — вот настоящий путь к исцелению нашей Уммы.

"Люди на религии своих предводителей"

Это высказывание указывает на то, что руководители формируют атмосферу в обществе, но и само общество определяет, кто станет его лидером. Этот двусторонний процесс повторяется во всей истории Ислама. Поэтому, когда мы видим несправедливость в верхах, важно не только критиковать, но и задуматься над собственными грехами, бездействием, несправедливостью, ленью в религии и отказом от амр бил-ма'руф и нахий ан аль-мункар (призыва к одобряемому и удержанию от порицаемого). 

Правители — это испытание для народа, но и народ — испытание для правителей. Если мы хотим справедливого руководства, то должны начать с исправления самих себя. Как сказал Умар ибн аль-Хаттаб (да будет доволен им Аллах): «Мы были униженным народом, и Аллах возвысил нас Исламом. Если мы будем искать величия не через Ислам, Аллах вновь унизит нас». Да поможет нам Аллах быть достойными справедливых правителей и укрепит нашу умму на пути Истины. Аминь!

Why do people get the rulers they deserve?

One of the deepest teachings that runs like a red thread through Islamic thought and legacy is the statement: "As you are, so will be your rulers." This is not just a proverb but a concept deeply rooted in the Qur'an, Sunnah, and the words of the righteous predecessors. It teaches Muslims to look at events not only externally but also internally—through the lens of their faith, deeds, and the overall state of society...

Praise be to Allah, Whom we praise, and from Whom we seek help and forgiveness. We seek refuge in Allah from the evil of our souls and our wrongful actions. Whoever Allah guides, no one can mislead, and whoever He leaves astray, no one can guide. We bear witness that there is no deity worthy of worship except Allah alone, and we bear witness that Muhammad is His servant and Messenger. And then:

One of the most painful and discussed issues among Muslims is the condition of rulers in the Muslim world: injustice, corruption, suppression of truth, and opposition to the call of Allah. However, Islam teaches us to look deeper—not just at the external results but at the causes that led to such conditions. This is not merely a political phenomenon; it is a reflection of the spiritual state of society. Allah grants authority according to people’s deeds: "Thus do We make the wrongdoers rule over one another because of what they have earned." Surah Al-An'am, 129.

Allah is Just. He never oppresses people. If power falls into the hands of unjust and tyrannical rulers, it happens due to the people themselves—their deviation from the truth, sins, neglect of religion, division, hypocrisy, love for worldly things, and betrayal of Islamic values.

Rulers are a mirror of the people.

Words attributed to a caliph from the Umayyad dynasty, probably Abd al-Malik ibn Marwan, confirm this truth: "Do you want us to be like Abu Bakr and Umar?" When those gathered replied, "Yes," he said: "Then be like the people whom Abu Bakr and Umar ruled, so that we may be for you like Abu Bakr and Umar." (May Allah be pleased with them). This is an honest and straightforward response. Righteous leadership cannot take root in a society full of evil, hypocrisy, betrayal, and indifference to truth.

The righteous Caliph Ali ibn Abi Talib, when faced with similar criticism, gave an even sharper but fair reply: "Because the people of Abu Bakr and Umar were like me and my peers, while my people are like you and your peers." Here he highlights not only the contrast between rulers but also between generations. It was easy to establish justice among the Companions of the Prophet (ﷺ) because they themselves were just. But when society became weak, ignorant, and divided, its leaders reflected the same state. This is the law of Allah's justice.

When Muslims were at the height of their faith, striving for the Hereafter, their hearts full of God-consciousness, their leaders were the best among humanity: Abu Bakr, Umar, Uthman, and Ali (may Allah be pleased with them all). But when worldly desires overtook the masses, when Islam was reduced to rituals rather than reality, and when sins and betrayals spread throughout society, corresponding rulers appeared. This is not a justification for tyranny—but an explanation. It is a call to self-reflection.

"As you are, so will be your rulers."

This well-known tradition, transmitted by some Companions and scholars, though not verbatim as a hadith but as an athar, aligns with the general principles of Islam. Ibn Qayyim, Ibn Taymiyyah, and many other scholars emphasized that the state of rulers reflects the state of their subjects. Imam al-Ghazali wrote that a people mired in injustice cannot expect a righteous imam, just as someone who constantly violates laws cannot expect an honest judge.

Opposing evil requires not only courage but also patience. Evil may be aggressive, sudden, and destructive, but it cannot stand against Truth if Truth is armed with wisdom, perseverance, and God-consciousness. The Prophet Muhammad (ﷺ) lived under severe oppression but did not give up or succumb to despair. He endured, taught, corrected, called, and educated until a worthy society emerged.

We often complain about the state of Muslims, the weakness of the Ummah, fallen leaders, and betrayal of Truth. But let us ask ourselves: Are we like the people of Abu Bakr and Umar? Our hearts, homes, children, secrets, and actions—do they align with the Islam we wish to see at the heights of power? "Allah does not change the condition of a people until they change what is within themselves." Surah Ar-Ra'd, 11. If we want righteous rulers, a strong Ummah, and the victory of Islam, we must start with ourselves. Advocacy, patience, brotherhood, knowledge, Taqwa, and struggle against the ego—this is the true path to healing our Ummah.

"People follow the religion of their leaders."

This saying indicates that leaders shape the atmosphere of society, but society also determines who its leaders will be. This two-way process repeats throughout Islamic history. Therefore, when we see injustice at the top, it is important not only to criticize but also to reflect on our own sins, inaction, injustice, laziness in religion, and refusal to enjoin good and forbid evil.

Rulers are a test for the people, and the people are a test for rulers. If we desire just leadership, we must begin by reforming ourselves. As Umar ibn al-Khattab (may Allah be pleased with him) said: "We were once a humiliated nation, and Allah elevated us through Islam. If we seek greatness without Islam, Allah will humiliate us again." May Allah help us become worthy of just rulers and strengthen our Ummah on the path of Truth. Ameen!

Halk neden hak ettiği yöneticileri alıyor?

İslam düşüncesinin ve mirasının derinliklerinde geçen en önemli öğretilerden biri şu ifadedir: "Siz nasıl iseniz, yöneticileriniz de öyledir." Bu sadece bir atasözü değil, aynı zamanda Kuran, Sünnet ve doğru yol izleyenlerin sözlerinde kök salmış bir kavramdır. Bu öğreti Müslümanlara olayları yalnızca dışarıdan değil, aynı zamanda içsel açıdan, yani imanları, amelleri ve toplumun genel durumu üzerinden bakmayı öğütler...

Hamd Allah'a mahsustur, O'nu överek yardımını ve mağfiretini dileriz. Ruhumuzdaki ve kötü işlerimizdeki kötülüklerden Allah'tan sığınırız. Kimi Allah doğru yola iletirse, kimse onu şaşırtamaz; kimi bırakırsa, kimse onu doğru yola getiremez. Tanrı’dan başka hiçbir ilah olmadığına ve Muhammed'in onun kulu ve elçisi olduğuna şahitlik ederiz. Ve sonra:

Müslümanlar arasında en acı verici ve tartışılan konulardan biri, İslam dünyasındaki yöneticilerin durumudur: adaletsizlik, yolsuzluk, gerçeği bastırma, Allah'a çağrıyı engelleme. Ancak İslam bize daha derine bakmayı öğretir — sadece dış sonuçlara değil, aynı zamanda bu duruma neden olan sebepleri anlamaya. Bu sadece siyasi bir fenomen değildir; toplumun manevi durumunun bir yansımasıdır. Allah, insanların kazandıklarına göre iktidar verir: "Böylece haksızları birbirlerine hükmettirenler yaparız." Enam suresi, 129. ayet.

Allah adaletlidir. İnsanları asla zulmetmez. Eğer iktidar zalim ve tiran hükümdarların eline geçtiyse, bunun sebebi insanlardır — hakikatten uzaklaşmaları, günahları, din ihmal etme, bölünmüşlük, münafıklık, dünya malına düşkünlük ve İslam değerlerinden vazgeçme.

Hükümdarlar halkın aynasıdır.

Ebu Bekir ve Ömer zamanında hükümdarlarla ilgili söylenen sözler, büyük ihtimalle Emevi hanedanından halife Abdülmelik bin Mervan’a atfedilir: “Bizden Ebu Bekir ve Ömer gibi olmamızı mı istiyorsunuz?” diye sorar. Toplananlar “Evet” dediğinde şöyle cevap verir: “O zaman Ebu Bekir ve Ömer’in yönettiği halk gibi olun ki biz sizin için Ebu Bekir ve Ömer gibi olalım.” (Allah onlardan razı olsun.) Bu son derece dürüst ve açık bir yanıt. Haklı liderlik, kötülük, münafıklık, ihanet ve hakikate karşı kayıtsızlık dolu bir toplumda kök salamaz.

Hakkaniyetli Halife Ali bin Ebu Talip, benzer bir eleştiride bulunduğunda daha keskin ama adil bir yanıt verdi: “Çünkü Ebu Bekir ve Ömer’in halkı bendim ve benim gibilerdim, benim halkım ise siz ve sizin gibiler.” Burada yalnızca yöneticiler arasındaki farkı değil, aynı zamanda kuşaklar arasındaki farklılığı da vurguluyor. Peygamber Efendimizin (s.a.v.) arkadaşlarıyla adaleti kurmak kolaydı çünkü onlar kendileri adildiler. Ancak toplum zayıfladığında, cahile dönüştüğünde ve parçalandığında, yöneticiler de aynı durumda kaldılar. İşte bu, Allah’ın adalet kanunudur.

Müslümanlar imanlarının doruğundayken, Ahiret’e yönelmişlerken, kalpleri takva ile doluyken, liderleri insanlığın en iyileriydi: Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali (Allah onlardan razı olsun). Ancak dünyevi arzular halkı ele geçirdiğinde, İslam ritüellere indirgendiğinde, günahlar ve ihanet toplumda yayıldığında, karşılık gelen hükümdarlar ortaya çıktı. Bu, zulmün bahanesi değil — bir açıklama. Bu, öz muhasebeye yapılan bir çağrı.

"Siz nasıl iseniz, yöneticileriniz de öyledir."

Bu ünlü rivayet, bazı sahabeler ve bilginler tarafından aktarılsa da kelime kelime bir hadis değil, anlamı İslam'ın genel prensipleriyle uyumludur. İbn Kayyim, İbn Teymiyye ve birçok diğer bilgin, hükümdarların durumunun halkın durumunu yansıttığını vurgulamıştır. İmam Gazali, adaletsizliğe batmış bir milletin adil bir imam bekleyemeyeceğini, tıpkı sürekli yasa çiğneyen birinin dürüst bir hakim beklemesi gibi yazmıştır.

Kötülüğe karşı mücadele yalnızca cesaret değil, aynı zamanda sabır gerektirir. Kötülük agresif, ani ve yıkıcı olabilir, ancak Hakikat hikmet, sebat ve takva ile silahlanmışsa, Kötülüğe karşı koyabilir. Peygamber Muhammed (s.a.v.), ağır baskılar altında yaşarken pes etmedi veya umutsuzluğa kapılmadı. Dayandı, öğretti, düzeltti, çağırdı, eğitti ve sonunda layık bir toplum ortaya çıkana kadar devam etti.

Genellikle Müslümanların durumu hakkında, ümmetin zayıflığı, düşmüş liderler ve Hakikati ihanete uğratma konusunda şikayet ederiz. Ancak kendimize şu soruyu sormalıyız: Biz Ebu Bekir ve Ömer’in halkı gibi miyiz? Kalplerimiz, evlerimiz, çocuklarımız, gizli ve açık yaptıklarımız — onlar, gücün zirvesinde görmek istediğimiz İslamiyetle uyumlu mu? "Allah, insanlar içindekini değiştirmedikçe bir milletin durumunu değiştirmez." Rad suresi, 11. ayet. Eğer adil hükümdarlara, güçlü bir ümmete ve İslam'ın zaferine sahip olmak istiyorsak, kendimizden başlamalıyız. Çağrı, sabır, kardeşlik, bilgi, takva ve nefisle mücadele — bu, ümmetimizi iyileştirmenin gerçek yoludur.

"İnsanlar liderlerinin dinidir."

Bu söz, liderlerin toplumun atmosferini şekillendirdiğini gösterir, ancak aynı zamanda toplum da liderlerini belirler. Bu çift yönlü süreç İslam tarihi boyunca tekrarlanır. Dolayısıyla üst düzeyde adaletsizlik gördüğümüzde, sadece eleştirmekle kalmayıp, kendi günahlarımız, eylemsizliğimiz, adaletsizliğimiz, dinden tembelliğimiz ve emir bi’l-ma'ruf nehyi anil-munker (iyiyi emretmek ve kötüyü önlemek) vazifesini yerine getirmememiz üzerine düşünmeliyiz.

Hükümdarlar halkın bir sınavıdır, aynı zamanda halk da hükümdarlar için bir sınavdır. Adil bir liderlik istiyorsak, kendimizi düzeltmekle başlamalıyız. Ömer bin Hattab (Allah ondan razı olsun) dediği gibi: "Biz alçaltılmış bir millet idik ve Allah bizi İslam sayesinde yükseltti. Eğer İslamsız bir yücelik ararsak, Allah bizi yeniden küçük düşürecektir." Allah bizi adil hükümdarlara layık kılacak ve ümmetimizi Hakikat yolunda güçlendirecek. Amin!

Pse njerëzit marrin pushtetarët që meritojnë?

Një nga mësimet më të thella që kalon si një tel i kuq përmes mendimit dhe trashëgimisë islame është thëniet: "Si jeni ju, kështu do të jenë dhe sunduesit tuaj." Kjo nuk është thjesht një thënie popullore, por një koncept i thellësisht rrënjësuar në Kuran, Sunet dhe fjalët e paraardhësve të drejtë. Kjo mëson muslimanët të shohin ngjarjet jo vetëm nga jashtë, por edhe nga brenda — nëpërmjet besimit, veprave dhe gjendjes së shoqërisë në përgjithësi...

Lavdi për Allah, Ne e lavdojmë dhe kërkojmë ndihmën dhe faljen e Tij. Ne kërkojmë strehim në Allah nga e keqja e shpirtit tonë dhe veprat e gabuara. Kush të udhëheqë Allah në rrugën e drejtë, askush nuk mund ta çojë në gabim; dhe kush të lë në rrugë, askush nuk mund ta udhëheqë në rrugën e drejtë. Ne deklarojmë se nuk ka zot apo zotesh të vlefshëm përveç Allahut të Vetëm, dhe deklarojmë se Muhamedi është rob dhe dërgues i Tij. Dhe pastaj:

Një nga pyetjet më të dhimbshme dhe më diskutueshme midis muslimanëve është gjendja e sunduesve në botën islame: padrejtësia, korruptimi, shtypja e vërtetës, lufta kundër thirrjes për Allah. Megjithatë, Islami na mëson të shohim më thellë — jo vetëm rezultatet e jashtme, por edhe shkaqet që çuan në këto gjendje. Ky nuk është thjesht një fenomen politik — është një pasqyrë e gjendjes spirituale të shoqërisë. Allah jep pushtetin në përputhje me veprimet e njerëzve: "Kështu lejojmë disa të padrejtë të sundojnë mbi të tjerët për shkak të veprave të tyre." Sureja El-En'am, 129.

Allah është i Drejtë. Ai nuk e shtypë asnëri. Nëse pushteti bie në duart e padrejtë dhe sunduesve tiranik, kjo ndodh për shkak të vetë njerëzve — largimi nga vërteta, makinat, mos respektimi i feve, ndarja, hipokrizia, dashuria për botën dhe tradhëtia ndaj vlerave islame.

Sunduesit janë pasqyra e popullit.

Fjalët që i atribuohen khalifit nga dinastia e Omajadëve, ndoshta Abd al-Maliku bin Marvanit, konfirmojnë këtë të vërtetë: "Dëshironi që ne të jemi si Abu Bakr dhe Umar?" Kur ata të mbledhur u përgjigjën: "Po," ai tha: "Atëherë jini si populli mbi të cilin sundonin Abu Bakr dhe Umar, që ne të jemi për ju si Abu Bakr dhe Umar." (Le të jetë Allah i kënaqur me ta). Kjo është një përgjigje shumë e sinqertë dhe e hapur. Sundimi i drejtë nuk mund të rrenjësohet në një shoqëri të mbushur me keqësi, hipokrizi, tradhti dhe indiferencë ndaj vërtetës.

Khalifi i drejtë Ali ibn Abi Talib, duke përballuar një kritikë të ngjashme, dha një përgjigje edhe më të ashpër, por të drejtë: "Sepse populli i Abu Bekrit dhe Umarit ishin unë dhe të ngjashëm me mua, ndërsa populli im është ti dhe të ngjashëm me ty." Këtu ai nënvizon jo vetëm kontrastin midis sunduesve, por edhe midis brezave. Me shokët e Profetit (s.a.w.s.), ishte e lehtë të vendoset drejtësia, sepse ata vetë ishin të drejtë. Ndërsa kur shoqëria u bë e dobët, e pakujdesshme dhe e ndarë, sunduesit gjithashtu gjendeshin në të njëjtin pozicion. Kjo është ligji i drejtësisë së Allahut.

Kur muslimanët ishin në kulmin e besimit, drejtuar drejt Aherates, me shpirtet e mbushura me frikë për Allah, liderët e tyre ishin më të mirët e njerëzve: Abu Bakr, Omar, Usman dhe Ali (le të jetë Allah i kënaqur me ta). Por kur dashuria për botën zuri masat, kur Islami u reduktua në rituale dhe jo në realitet, dhe kur makinat dhe tradhtia përhapen në shoqëri, u shfaqën sunduesit përkatës. Kjo nuk është justifikim i tiranisë — por shpjegim. Kjo është një thirrje për reflektim të brendshëm.

"Si jeni ju, kështu do të jenë sunduesit tuaj."

Ky thënie e njohur, e transmetuar nga disa prej shokëve dhe studiuesve, megjithëse jo si një hadith, por si athar, sipas kuptimit përputhet me parimet e përgjithshme të Islamin. Ibn Kayyim, Ibn Taymiyyah dhe shumë studiues të tjerë kanë nënvizuar se gjendja e sunduesve është një pasqyrë e gjendjes së nënshtruarve. Imam Ghazali shkroi se një popull i mbytur në padrejtësi nuk mund të presë një imam të drejtë, sikurse dikush që shkel ligjin vazhdimisht nuk mund të presë një gjyqtar të drejtë.

Përballimi i keqesise kërkon jo vetëm kurajë, por edhe durim. Keqesia mund të jetë agresive, e papritur dhe shkatërruese, por nuk mund të qëndrojë kundër Vërtetës, nëse Vërteta armohet me urtësi, qëndrueshmëri dhe frikë për Allah. Profeti Muhamed (s.a.w.s.) jetoi në kushte shumë të rënda shtypjeje, por nuk u dorëzua as u dhuroi në depresion. Ai duroi, mësoi, korrigjoi, thirri, edukoi, derisa u formua një shoqëri e merituar.

Ne shpesh ankohemi për gjendjen e muslimanëve, dobësinë e Ummes, sunduesit e rënë dhe tradhtinë e Vërtetës. Por le të pyesim veten: A jemi ne si populli i Abu Bakrit dhe Umarit? Zemrat tona, shtëpitë tona, fëmijët tanë, sekretet dhe veprimet tona — a përputhen me Islamin që duam të shohim në kulmin e pushtetit? "Allah nuk ndryshon gjendjen e një populli derisa ata të ndryshojnë atë që është brenda tyre." Sureja Errad, 11. Nëse duam sundues të drejtë, një Ummë të fortë dhe fitoren e Islamin, duhet të fillojmë me veten tonë. Thirrja, durimi, vëllezëria, njohja, takva dhe lufta kundër vetes — kjo është rruga e vërtetë drejt shërimit të Ummes sonë.

"Njerëzit janë në fe të sunduesve të tyre."

Kjo thënie tregon se sunduesit formojnë atmosferën e shoqërisë, por edhe shoqëria përcakton se kush do të bëhet lider. Ky proces dyfishtë përsëritet në historinë e Islamin. Prandaj, kur shohim padrejtësi në majat e pushtetit, është e rëndësishme jo vetëm të kritikosh, por edhe të reflektojmë mbi makinat tona, pabarazimin, mos veprojnë, padrejtësinë, lëndimin në fe dhe refuzimin për të urdhëruar mirën dhe ndaluar keqesinë.

Sunduesit janë një provë për popullin, dhe populli është një provë për sunduesit. Nëse duam një sundim të drejtë, duhet të fillojmë me përmirësimin e vetvetes. Si tha Omar bin Khattab (le të jetë Allah i kënaqur me të): "Ne ishim një popull i ulët, dhe Allah na ngriti përmes Islamin. Nëse do të kërkojmë madhështinë pa Islam, Allah do të na ulët përsëri." O Allah, na ndihmo të jemi të vlerëdoshëm për sundues të drejtë dhe të forcosh Ummen tonë në rrugën e Vërtetës. Amen!