Оставь тех, кто не приносит пользы…

Оставь тех, кто не приносит пользы…

Leave those who are not useful... / Yarar sağlamayanları bırak... / Lini ata që nuk janë të dobishëm...

В жизни мусульманина каждая минута — это дар от Аллаха. Как сказано в хадисе: «Ни один раб не сдвинется с места в День Суда, пока не будет спрошен о четырёх вещах: о своей жизни — на что он её потратил, о своей молодости — как он её провёл, о своём имуществе — откуда он его приобрёл и куда его израсходовал, и о своих знаниях — как он ими воспользовался». Это назидание — не просто совет, а глубокий духовный ориентир. Оно призывает к осознанности в выборе круга общения, бережному отношению ко времени и честной оценке собственной пользы для других...

Хвала Аллаху, Которого мы восхваляем и к Которому взываем о помощи и прощении. Мы ищем защиты у Аллаха от зла наших душ и дурных дел. Кого Аллах ведет по прямому пути, того никто не сможет ввести в заблуждение. А кого Он оставит, того никто не наставит на прямой путь. Мы свидетельствуем, что нет никого достойного поклонения, кроме Одного Аллаха, и свидетельствуем, что Мухаммад — раб Аллаха и Посланник Его. А затем:

Ислам учит нас быть осознанными во всех аспектах нашей жизни, включая то, как мы проводим наше время и с кем общаемся. Одним из важнейших принципов, которые пропагандируются в исламской традиции, является осознание ценности времени как дара от Аллаха. Каждый момент нашей жизни имеет значение и должен быть направлен на поклонение и служению Аллаху. В исламе время рассматривается как ограниченный ресурс, данный человеку для выполнения своей миссии в этом мире. Пророк Мухаммад (мир ему и благословение Аллаха) сказал: «Есть два благословения, которые многие люди не ценят должным образом: здоровье и свободное время». (Бухари). Эти слова подчеркивают, что каждое мгновение нашей жизни — это возможность приблизиться к Аллаху, увеличить свои знания, укрепить веру или помочь другим. 

«Будь полезным или уйди»: назидание мусульманину о ценности времени и качества общения. "Оставь тех, кто не приносит пользы. Но — и не стань одним из них..."

Это короткое, но насыщенное наставление — словно удар в сердце каждому, кто стремится к довольству Аллаха, но порой не замечает, как его время, его внимание и сердце растворяются в бесполезном. Сегодня мы живём в эпоху шума, суеты, лишних слов и пустых связей. Социальные сети, бессмысленные разговоры, зависимость от внимания других — всё это пожирает наше время и уводит нас всё дальше от истинной цели жизни: довольства Аллаха и вечного спасения.

В Коране Аллах клянётся временем: «Клянусь Временем! Поистине, человек в убытке». Сура Аль-Аср: 1–2. Этот аят — приговор для каждого, кто не бережёт своё время. Мы теряем его либо в бесполезных занятиях, либо в греховных. И если наше окружение не приближает нас к Аллаху, не напоминает о смерти, не питает нашу веру — значит, оно отнимает у нас самое ценное: возможность изменить свою участь.

Если рядом с тобой те, кто тянет тебя к дунье, кто обсуждает людей, а не идеи, кто уводит от зикра, от намаза, от Кур'ана — то ты в опасности. Общение — это не просто слова. Это обмен душевной энергией. Или ты укрепляешь иман брата, или истощаешь его. Или он помогает тебе быть ближе к Раю, или тянет к огню. Нет нейтрального общения, если ты осознаешь свою духовную цель.

Но назидание не должно ограничиваться только тем, чтобы избегать бесполезных. В нём также звучит предупреждение: а не являешься ли ты сам таким человеком? Если бы кто-то применил к тебе это же правило — оставить всё, что не приносит пользы, — остался бы ты в его жизни? Помог ли ты ему стать ближе к Аллаху? Напомнил ли ему о смерти, о Судном Дне? Был ли ты опорой, когда вера его слабела? Или ты был просто хорошим собеседником в болтовне, смешках и новостях, не касающихся Ахирата?

Умма — это не просто собрание людей. Это живой организм, в котором каждый должен быть полезным. Наша ответственность — не только в личном спасении, но и в том, чтобы быть светом для других. Каждый из нас должен стремиться быть причиной чьего-то возвращения к Аллаху, стать поводом для чьей-то молитвы, толчком к покаянию или укреплению веры. Пророк ﷺ сказал: «Лучшие из людей — те, кто наиболее полезен людям». Не просто приятен, не просто общителен — полезен. И полезность в Исламе — это, прежде всего, духовная польза. Ты можешь накормить, одеть, поддержать словом — но если ты не напомнил о самом главном, ты упустил суть.

В каждый миг, когда мы общаемся, мы либо приближаем друг друга к Аллаху, либо уводим. Умма сегодня нуждается не в множестве голосов — а в благословенном присутствии, которое лечит сердца и пробуждает умы. Если ты не способен быть таким — ищи тех, кто способен. Учи, строй себя, очищайся. И проси Аллаха:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ يَذْكُرُ النَّاسُ بِهِ، وَيَقُرِّبُهُمْ مِنْكَ، وَلَا تَجْعَلْنَا سَبَبًا فِي غَفْلَتِهِمْ «О Аллах, сделай нас теми, кто напоминает людям о Тебе и приближает их к Тебе. И не делай нас причиной их беспечности!»

Это назидание напоминает нам о важности осознанного использования времени и ответственного подхода к общению. Мы должны быть внимательными не только к тому, с кем проводим время, но и к тому, какими мы сами являемся для окружающих. Ислам учит нас быть благодатными для общества, источники света и вдохновения для других. Давайте стремиться к тому, чтобы наши слова и действия приближали нас к Аллаху и помогали другим найти путь к Нему.

Пусть Аллах сделает нас благими и полезными для тех, кто нас окружает, и даст нам силы использовать наше время с мудростью. Аминь!

Leave those who are not useful...

In the life of a Muslim, every minute is a gift from Allah. As stated in the hadith: "No servant will move from his place on the Day of Judgment until he is asked about four things: his life — how he spent it, his youth — how he passed it, his wealth — where he earned it from and how he spent it, and his knowledge — how he utilized it." This advice is not just a recommendation but a profound spiritual guide. It calls for mindfulness in choosing one’s circle of friends, careful use of time, and honest self-assessment of one's benefit to others...

Praise be to Allah, whom we glorify, and from whom we seek help and forgiveness. We seek refuge in Allah from the evil of our souls and from our bad deeds. Whomsoever Allah guides, no one can mislead, and whomsoever He leaves astray, no one can guide. We bear witness that there is no deity worthy of worship except Allah alone, and we bear witness that Muhammad is His servant and Messenger. And then:

Islam teaches us to be mindful in all aspects of our lives, including how we spend our time and with whom we associate. One of the most important principles promoted in Islamic tradition is the awareness of the value of time as a gift from Allah. Every moment of our life matters and should be directed towards worship and service to Allah. In Islam, time is viewed as a limited resource given to humans to fulfill their mission in this world. Prophet Muhammad (peace be upon him) said: “There are two blessings which many people lose: good health and free time.” (Bukhari). These words emphasize that every moment of our life is an opportunity to draw closer to Allah, increase our knowledge, strengthen our faith, or help others.

“Be useful or leave”: A lesson to Muslims about the value of time and meaningful communication. "Leave those who do not bring benefit, but don't become one of them..."

This short yet profound teaching is like a blow to the heart of anyone striving for Allah’s pleasure but sometimes fails to notice how their time, attention, and heart are dissolving into uselessness. Today, we live in an era of noise, hustle, idle talk, and empty connections. Social media, meaningless conversations, dependence on others’ attention — all of these consume our time and lead us further away from the true purpose of life: Allah’s pleasure and eternal salvation.

In the Quran, Allah swears by time: “By Time! Indeed, mankind is in loss.” Surah Al-Asr: 1–2. This verse is a verdict for everyone who doesn’t cherish their time. We either lose it in useless activities or sinful ones. And if our surroundings do not bring us closer to Allah, do not remind us of death, or nourish our faith — then they take away the most valuable thing we have: the chance to change our fate.

If those around you pull you toward dunya, gossip about people instead of discussing ideas, distract you from dhikr, prayer, or the Quran — then you are in danger. Communication is not just words; it's an exchange of spiritual energy. Either you strengthen your brother’s iman, or you drain it. Either he helps you get closer to Paradise, or pulls you toward the Fire. There is no neutral communication if you understand your spiritual goal.

But this lesson should not only be about avoiding those who are unhelpful. It also contains a warning: Are you not becoming such a person yourself? If someone applied this same rule to you — to leave everything that does not bring benefit — would you still remain in their life? Did you help them get closer to Allah? Did you remind them of death, of the Day of Judgment? Were you a support when their faith weakened? Or were you just a pleasant companion in idle chatter, laughter, and news unrelated to the Hereafter?

The Ummah is not just a gathering of people; it is a living organism where everyone must be useful. Our responsibility is not only personal salvation but also being a light for others. Each of us should strive to be the reason for someone’s return to Allah, a cause for someone’s prayer, a push toward repentance, or a strengthening of faith. The Prophet ﷺ said: “The best of people are those who are most beneficial to others.” Not just likable, not just sociable — beneficial. And in Islam, usefulness means, above all, spiritual benefit. You may feed, clothe, or support with words — but if you didn’t remind them of the most important thing, you missed the essence.

In every moment of our interaction, we either bring each other closer to Allah or drive each other away. The Ummah today does not need more voices — it needs a blessed presence that heals hearts and awakens minds. If you cannot be such a person — seek out those who can. Teach, build yourself, purify yourself. And ask Allah:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ يَذْكُرُ النَّاسُ بِهِ، وَيَقُرِّبُهُمْ مِنْكَ، وَلَا تَجْعَلْنَا سَبَبًا فِي غَفْلَتِهِمْ "O Allah, make us among those who remind people of You and bring them closer to You. Do not make us a cause of their heedlessness!"

This teaching reminds us of the importance of mindful use of time and responsible communication. We must be attentive not only to whom we spend our time with but also to what kind of person we are to those around us. Islam teaches us to be a blessing to society, a source of light and inspiration for others. Let us strive to ensure that our words and actions bring us closer to Allah and help others find their way to Him.

May Allah make us good and beneficial to those around us and give us the strength to use our time wisely. Ameen!

Yarar sağlamayanları bırak...

Müslüman bir insanın hayatınızdaki her dakika Allah'tan bir hediyedir. Hadiste şöyle denmiştir: "Hiçbir kul, Kıyamet Günü yerinden kımıldamayacaktır, ta ki dört şey hakkında soruşturulana kadar: Hayatı — nasıl harcadığı, gençliği — nasıl geçirdiği, malı — nereden kazandığı ve nereye harcadığı, ve ilmi — nasıl kullandığı." Bu öğüt sadece bir tavsiye değil, aynı zamanda derin bir manevi rehberdir. İnsanı arkadaş çevresini seçmede bilinçli olmaya, zamanına özen göstermeye ve başkaları için faydalı olup olmadığını dürüstçe değerlendirmeye çağırır...

Hamd Allah'a mahsustur, O'nu yüceltiriz ve yardımını ve affını dileriz. Ruhlarımızdan ve kötü işlerimizden korunmak için Allah'a sığınırız. Kimi Allah doğru yola iletirse, onu kimse şaşırtamaz, kimi de yolundan çıkarırsa, onu kimse doğruya iletmez. Şahitlik ederiz ki, Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur ve Muhammed O'nun kulu ve elçisidir. Ve sonra:

İslam, hayatımızın tüm yönlerinde bilinçli olmayı öğretir, zamanımızı nasıl harcadığımız ve kimlerle vakit geçirdiğimiz dahil. İslam geleneğinde teşvik edilen en önemli ilkelerden biri, zamanın değerinin Allah'tan bir lütuf olarak bilincine varmaktır. Hayatımızın her anı önemlidir ve Allah'a ibadet ve hizmet için yönlendirilmelidir. İslam'da zaman, bu dünyada görevini yerine getirmek için insana verilmiş sınırlı bir kaynak olarak görülür. Hz. Muhammed (s.a.v.) şu sözleri söylemiştir: “İki nimet vardır ki, birçok insan bunları gereği gibi değerlendiremez: Sağlık ve boş zaman.” (Buhari). Bu sözler, yaşamımızın her anının Allah'a yaklaşmak, bilgimizi artırmak, imanımızı güçlendirmek veya başkalarına yardım etmek için bir fırsat olduğunu vurgular.

"Faydalı ol ya da çekil": Müslümanlara zamanın değeri ve kaliteli iletişim hakkında öğüt. "Fayda sağlamayanları bırak, ama onlardan biri olma..."

Bu kısa ancak dolu dolu öğüt, Allah'ın rızasını kazanmaya çalışan herkesin kalbine sanki bir darbe gibidir, ancak bazen zamanlarının, dikkatlerinin ve kalplerinin boş şeylerde eridiğini fark etmezler. Bugün gürültü, telaş, gereksiz konuşmalar ve boş bağlantılar çağındayız. Sosyal medya, anlamsız sohbetler, başkalarının ilgisine bağımlılık — hepsi zamanımızı tüketiyor ve bizi hayatın gerçek amacından uzaklaştırıyor: Allah'ın rızası ve ebedî kurtuluş.

Kur'an'da Allah zaman üzerine yemin eder: “And olsun zaman üzerine ki, gerçekten insan zarardadır.” Sure-i Asr: 1-2. Bu ayet, zamanını iyi değerlendirmeyen herkes için bir hüküm giysisidir. Ya kullanılmayan faaliyetlerde ya da günahlarda kaybederiz. Eğer çevremiz bizi Allah'a yaklaştırmıyor, ölümü hatırlatmıyor, imanımızı beslemiyorsa — o zaman bizden en değerli şeyi alıyor: kaderimizi değiştirmenin şansını.

Eğer senin etrafındaki insanlar seni dünyevi şeylere çekiyor, insanlar hakkında dedikodu yapıyor, fikirler hakkında konuşmuyor, zikirden, namazdan, Kur'an'dan uzaklaştırıyorsa — o zaman tehlikedesin demektir. İletişim sadece kelimeler değildir; ruhsal enerji alışverişi demektir. Ya kardeşinin imanını güçlendirirsin, ya da tüketirsin. Ya Cennete yaklaştırır, ya da ateşe çeker. Eğer manevi hedefini anlıyorsan, tarafsız iletişim diye bir şey yoktur.

Ancak bu öğüt yalnızca faydasız olanlardan kaçınmakla sınırlı kalmamalıdır. Aynı zamanda bir uyarı içerir: Kendin böyle biri olmuyor musun? Eğer biri aynı kuralı sana uygulasaydı — fayda sağlamayan her şeyi bırak — sen hala onun hayatımda yer alır mıydın? Onu Allah'a yaklaştırmada yardımcı oldun mu? Ölümü, Kıyamet Günü'nü hatırlattın mı? İmanı zayıfladığında destek oldun mu? Yoksa sadece boş sohbetlerde, kahkahalarda ve ahiretle ilgisi olmayan haberlerde hoş bir arkadaş mıydın?

Ümmet sadece insanların toplanması değildir; faydalı olması gereken canlı bir organizmadır. Sorumluluğumuz, sadece kişisel kurtuluşumuz değil, aynı zamanda başkaları için bir ışık olmamızdır. Hepimiz, birisinin Allah'a dönmesinin sebebi olmaya, birisinin duasının sebebi olmaya, tövbe etmesine veya imanını güçlendirmesine vesile olmaya çalışmalıyız. Peygamber Efendimiz ﷺ şöyle buyurdu: “En iyi insanlar, insanlara en faydalı olanlardır.” Sadece sevimli veya sosyal olmak değil, faydalı olmak. İslam'da fayda, özellikle manevi fayda anlamına gelir. Yiyecek, giyecek veya sözle destekleyebilirsin — ancak en önemli şeyi hatırlatmadıysan, özü kaçırmışsındır.

Her iletişim anında, ya birbirimize Allah'a yaklaştırıyoruz ya da uzaklaştırıyoruz. Bugün ümmet, daha fazla ses istemiyor — kalpleri iyileştiren ve zihinleri uyandıran mübarek bir varoluşa ihtiyacı var. Eğer kendin böyle biri olamıyorsan — bunu yapabilenleri ara. Öğret, kendini inşa et, arın. Ve Allah'tan dua et:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ يَذْكُرُ النَّاسُ بِهِ، وَيَقُرِّبُهُمْ مِنْكَ، وَلَا تَجْعَلْنَا سَبَبًا فِي غَفْلَتِهِمْ "Allah'ım, bizi insanları sana hatırlatan ve onları sana yaklaştıran kişilerden eyle. Bizi onların dikkatsizliğinin sebebi kılmayın."

Bu öğüt, zamanın bilinçli kullanımı ve iletişimde sorumluluk konusunda bize hatırlatır. Sadece kimlerle zaman geçirdiğimize değil, aynı zamanda çevremizdekilere nasıl biri olduğumuza da dikkat etmeliyiz. İslam, toplum için bereketli olmayı, başkaları için ışık ve ilham kaynağı olmayı öğretir. Sözlerimizin ve eylemlerimizin bizi Allah'a yaklaştırdığından ve başkalarının O'na giden yolu bulmasına yardımcı olduğundan emin olmalıyız.

Allah bizi çevredekilere karşı hayırlı ve faydalı kılmalı ve zamanımızı bilgece kullanma gücü versin. Amin!

Lini ata që nuk janë të dobishëm...

Në jetën e një muslimani, çdo minutë është dhuratë nga Allah. Siç thuhet në hadith: "Asnjë rob nuk do të lëviz nga vendi i tij në Ditën e Gjykimit derisa të pyeten për katër gjëra: jetën e tij — se si e ka shfrytëzuar atë, rininë e tij — se si e ka kaluar atë, pasurinë e tij — se prej ku e ka fituar dhe ku e ka shpenzuar atë, dhe njohuritë e tij — se si i ka përdorur ato." Ky udhëzim nuk është vetëm një këshillë, por një orientues i thellë spiritual. Ai na thërret të jemi të ndërgjegjshëm në zgjedhjen e shoqërisë sonë, të kemi kujdes për kohën tonë dhe të vlerësojmë me të vërtetë përfitimin tonë për të tjerët...

Lavdi i takon Allahut, ne e lavdërojmë dhe kërkojmë ndihmën dhe faljen e Tij. Ne kërkojmë strehim në Allah nga keqardhja e shpirtit tonë dhe veprat e këqija. Kush e drejton Allah në rrugën e drejtë, askush nuk mund ta çojë në gabim, dhe kush e lë në rrugën e gabuar, askush nuk mund ta udhëheq në të drejtën. Ne dëshmojmë se nuk ka zot tjetër përveç Allahut, dhe dëshmojmë se Muhamedi është rob dhe dërgues i Tij. Dhe pastaj:

Islami na mëson të jemi të ndërgjegjshëm në të gjitha aspektet e jetës sonë, duke përfshirë se si e përdorim kohën tonë dhe me kë po komunikojmë. Një nga parimet më të rëndësishme që promovohen në traditën islame është ndërgjegjshmëria për vlerën e kohës si dhuratë nga Allah. Çdo moment i jetës sonë ka rëndësi dhe duhet drejtuar drejt adhurimit dhe shërbimit ndaj Allahut. Në Islam, koha konsiderohet si një burim i kufizuar i dhënë njeriut për të plotësuar misionin e tij në këtë botë. Profeti Muhamedi (sallallahu alejhi ue sellem) tha: "Ka dy befasime të cilat shumë njerëz nuk i vlerësojnë si duhet: shëndeti dhe koha e lirë." (Buhari). Këto fjalë nënvizojnë se çdo moment i jetës sonë është një mundësi për të afër Allahut, për të rritur njohuritë tona, për të forcuar besimin tonë ose për të ndihmuar të tjerët.

"Të jesh i dobishëm ose të ikësh": Mësim për muslimanin rreth vlerës së kohës dhe cilësisë së komunikimit. "Lë ata që nuk sjellin përfitim, por mos u bëj një prej tyre..."

Ky mësim i shkurtër, por i ngarkuar, është si një goditje në zemër të secilit që synon kënaqësinë e Allahut, por nganjëherë nuk e vë re se si koha e tyre, vëmendja dhe zemra tretet në të padobishme. Sot jetojmë në një epokë të zhurmave, stresit, fjalëve të tepërta dhe lidhjeve boshe. Mediat sociale, bisedat e pakuptimta, varësia nga vëmendja e të tjerëve — gjithçka kjo na ha kohën dhe na largon nga qëllimi i vërtetë i jetës: kënaqësia e Allahut dhe shpëtimi përjetësh.

Në Kuran, Allah betohet me kohën: "Betohem me Kohën se njeriu është në humbje." Sure Al-Ashr: 1-2. Kjo ajet është një gjykim për këdo që nuk e kujdeset për kohën e tij. Ose humbasim në aktivitete të padobishme, ose në të hyjnat. Dhe nëse ambienti ynë nuk na afërson Allahut, nuk na kujton për vdekjen, nuk na ushqen besimin tonë — atëherë ai na merr gjërat më të vlerëshme: mundësinë për të ndryshuar fatin tonë.

Nëse ata rreth jush të terheqin në botën e tokës, flasin për njerëz dhe jo për ide, të largojnë nga zikri, nga namazi, nga Kur'ani — atëherë je në rrezik. Komunikimi nuk janë thjesht fjalë; është një shkëmbim i energjisë spirituale. Ose e forcosh imanin e vëllait tënd, ose e shfrytëzon. Ose të afërson xhenetit, ose të terheq në zjarr. Nuk ka komunikim neutral nëse kupton qëllimin tënd spiritual.

Por ky mësim nuk duhet të mbahet vetëm për shmangien e padobishmëve. Përmban edhe një sinjal: Po mos je ti vetë një i tillë? Nëse dikush do të aplikonte këtë rregull për ty — të linte gjithçka që nuk sjell përfitim — do të jepte ti ende vend në jetën e tij? A e ndihmova të afërsohej me Allahun? A ia kujtova vdekjen, Ditën e Gjykimit? Jepte ndihmë kur besimi i tij dobësohej? Ose jepte thjesht një shoqë i këndshëm në biseda të zbrazëta, perëndim dhe lajme që nuk kanë lidhje me Xhenetin?

Umma nuk është thjesht një grumbullim njerëzish; është një organizëm i gjallë ku secili duhet të jetë i dobishëm. Përgjegjësia jonë nuk është vetëm shpëtimi personal, por edhe të jemi dritë për të tjerët. Secili prej nesh duhet të përpiqemi të jemi shkaku i kthimit të dikujt tek Allahu, shkaku i lutjes së dikujt, shtytës drejt përshkrimit ose forcimit të besimit. Profeti ﷺ tha: "Më të mirët midis njerëzve janë ata që janë më të dobishëm për të tjerët." Jo thjesht të dashur ose shoqërueshëm — të dobishëm. Dhe në Islam, dobishmëria do të thotë, mbi të gjitha, përfitim spiritual. Mund të ushqej, të vesh, apo të mbështesësh me fjalë — por nëse nuk ia kujtove atij gjërat më të rëndësishme, humbe esencën.

Në çdo moment të komunikimit, ose i afërsojmë njëri-tjetrin Allahut, ose i largojmë. Umma sot nuk ka nevojë për më shumë zëra — por për një praninë e bençkët që shërben zemrat dhe zgjeron mendjen. Nëse nuk mund të jesh një i tillë — kërko ata që mund. Mëso, ndërto veten, pastrueshu. Dhe kërko nga Allahu:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ يَذْكُرُ النَّاسُ بِهِ، وَيَقُرِّبُهُمْ مِنْكَ، وَلَا تَجْعَلْنَا سَبَبًا فِي غَفْلَتِهِمْ "Oh Allah, bëni ne nga ata që njerëzit i kujtojnë për Ty dhe i afërsojnë ata tek Ti. Mos na bëj shkak të papërqendruarit të tyre!"

Ky mësim na kujton për rëndësinë e përdorimit të kujdesshëm të kohës dhe komunikimit të përgjegjshëm. Ne duhet të jemi të vëmendshëm jo vetëm për ata me të cilët e kalonim kohën, por edhe për atë se çfarë lloj personi jemi për të tjerët. Islami na mëson të jemi të mirëdukshëm për shoqërinë, burim drite dhe inspirimi për të tjerët. Le të përpiqemi që fjalët dhe veprimet tona të na afërsojnë Allahut dhe të ndihmojnë të tjerët të gjejnë rrugën tek Ai.

Të na bëjë Allah ata të dobishëm dhe të mirë për ata rreth nesh dhe të na japë fuqi për t'u përdorur kohën me urti. Amen!