Муфтий Фагим Шафиев - кто он?
По «красному» муфтию Шафиеву, которого осудили на 4 года за мошенничество, #каментВгород татаро-башкирский редакции «Свободы».
По всей видимости, «активист» пал жертвой аппаратных битв за «черный» и прочий нал/безнал. Как говорится, мавр сделал свое дело, мавр может уходить, т.е. садиться.
Мини-муфтият под него сколотили, когда «куратор Ислама» Гришин спешно создавал РАИС в пику объединительным инициативам Гайнутдина и др. в 2010 г. Потом был своего рода штрейкбрехером, которого противопоставили структурам СМР и ЦДУМ в Мордовии.
Шафиев появился ниоткуда и ничем, кроме близости ко всем возможным столоначальникам и силовикам и официозно-раскольнических дел, не жил. Естественно, активно поддерживал СВО. Теперь отдувается не только за себя, но и за тех, кто его курировал.
То, что история Шафиева закончилась приговором, неудивительно. Когда он перестал быть нужен для мелких провокаций и с кем-то не договорился, на него списали неоднозначные моменты, чреватые проблемами, и концы в воду.
Безусловно, муфтии примут казус Шафиева к сведению. Хоть его никто особо не жаловал и не поддержал в трудную минуту, это и им сигнал. Многие «подсажены» на систему гос. грантов.
«Официальное духовенство» также настораживает исторический опыт. В 20е те мусульманские религиозные деятели, которые не покинули родину, активно помогали властям, особенно продвигали ее внешнеполитические интересы в исламском мире. Но по итогам знаменитого «дела ЦДУМ» 36-38 гг. от того практически ничего и никого не осталось.
Мордовия мөфтие һәм республиканың татар милли-мәдәни мохтәрияте идарәсе башлыгы Фәһим Шәфиев 4 елга ирегеннән мәхрүм ителде. Ул Русия Җинаять кодексының 159нчы маддәсе 4нче өлеше нигезендә хөкем ителде ("Оешкан төркем тарафыннан яисә аеруча зур күләмдә башкарылган яки гражданның торакка хокукыннан мәхрүм ителүенә китергән хәрәмләшү"). Әлеге эш кысаларында Шәфиевнең хисапчысы Марат Әбүзәров та 3 елга ирегеннән мәхрүм ителде. Азатлык Шәфиевнең биографиясен, аның хакимият коралына, аннары корбанына әверелүен өйрәнде, танышлары һәм белгечләр белән сөйләште.
Кем ул Шәфиев?
Фәһим Шәфиев 1982 елда Мордовиянең Ләмберә районы Аксюн авылында дөньяга килә. 1998 елда Оренбур өлкәсенең Богырыслан "Әл Фуркан" ислам институтын, 2003 елда Согуд Гарәбстаны ислам университетын тәмамлый. 2003-2004 елларда Казандагы Русия ислам университетында гарәп телен укыта. 2003-2007 елларда — Казан ислам көллияте мөгаллиме. 2007-2008 — көллиятнең ректоры булып тора. (Казанның Мәрҗани мәчете имам-хатыйбы Мансур Җәләлетдин карамагында эшләгән көллият, хәзерге вакытта эшләми).
2008 елда Мордовиягә кайта һәм республиканың өченче мөфтиятен булдыра. Шулай итеп төбәктәге өч мөфтинең берсенә әверелә.
2012 елда ул "Бөтенрусия мөфтияте" идарә җитәкчесе итеп билгеләнә. Шул вакыттан соң аның исеме медиада еш яңгырый башлый.
2011-2015 елларда Русия җәмәгать пулаты әгъзасы булып тора.
2021 елда Русиядә дәүләт юстиция университетының "юриспруденция" юнәлешен тәмамлый.
2022 елда Мордовия Татар милли-мәдәни мохтәрияте идарәсе рәисе итеп сайлана.
Өйләнгән, ике баласы бар.
Мордовия мөселманнары өчен нәрсә эшләде?
Шәфиев Саранскига кайтканчы, Мордовиядә ике мөфтият эшли иде. Аларның берсе Равил Гайнетдин мөфтиятенә, икенчесе — Тәлгать Таҗетдингә карады. Журналист Ирек Биккининның Азатлыктагы элекке язмасында әйтелгәнчә, 2006 елда хакимият Шәфиевне Гайнетдин карамагындагы мөфтияткә рәис итеп куярга тырыша, ләкин корылтайда ул бер тавыш та җыя алмый. 2007 елда Таҗетдин оешмасының җитәкчесе булырга омтыла. Бу да нәтиҗә бирми. Шуннан соң 2008 елда Мордовиядә өченче мөфтият барлыкка килә һәм аның мөфтие итеп Фәһим Шәфиев сайлана.
2008 елда яңа мөфтият яшерен һәм канунсыз төстә оештырыла. Өч мәхәлләне Мордовия мөфтиятләреннән чыгарып, аларны яңадан бәйсез мәхәллә итеп теркәп, шулар нигезендә аерым бер мөфтият төзиләр. Бу эшләр бик яшерен рәвештә эшләнелде, хәтта шул өч мәхәлләнең мөселманнары да берни белмәде, дип язды элегрәк Азатлык.
Соңрак Шәфиев мөселман җәмәгатьчелегендә күп сораулар уяткан һәм мөфтиятләрне таркату өчен оештырылган дип бәяләнгән "Бөтенрусия мөфтияте"ндә эшчәнлеген көчәйтә. Әлеге дини оешма 2010 ел ахырында булдырылды. Ул Русия ислам хезмәттәшлеге берләшмәсе (Бөтенрусия мөфтияте) дип аталды. Бу оешмага Пермь өлкәсе, Ставрополь крае, Мордовия, Рязань өлкәсе дини оешмалары керде. Әлеге мөфтиятне Русия мөфтиләр шурасы рәисе, мөфти Равил Гайнетдин "кесә" һәм "курчак" мөфтият дип атады. Моны ул "Русиядә исламны басарга тырышу" өчен эшләнә диде. Һәм яңа мөфтиятне оештыруда Бөтендөнья урыс халык соборы бюросы әгъзасы, үзен ислам белгече дип атаучы Роман Силантьев һәм Русия президенты идарәсенең ул вакыттагы баш киңәшчесе, Ислам мәдәниятенә ярдәм итү фондының элекке җитәкчесе Алексей Гришинны гаепләде.
2012 елда "Бөтенрусия мөфтияте" идарә җитәкчесе итеп Фәһим Шәфиев билгеләнә. Диния нәзарәтен оештыру башлангычында торган Мөхәммәтгали Хуҗин һәм аның тарафдарлары оешмадан читләштерелә. Әмма бу проект озакка бармый. 2016 елда "Бөтенрусия мөфтияте" бетерелә.
"НЕРУССКИЙ" Telegram-каналын алып баручы, сәясәт белгече Ринат Мөхәммәтов Шәфиевнең эшчәнлеге низаглардан торды дип бәяли.
— Ул ниндидер зур эшчәнлек алып бару белән истә калмады, — ди ул. — Шәфиев исеме Русия президенты идарәсендә ислам юнәлешен алып баручылар тарафыннан оештырган җәнҗаллы мөфти Мөхәммәтгали Хуҗин җитәкчелегендәге "Бөтенрусия мөфтияте"ннән соң кинәт барлыкка килде. Фәһим Шәфиевкә Мордовиядә Гайнетдин һәм Таҗетдингә каршы торыр өчен мини-мөфтият булдыралар. Аның эшчәнлеге рәсми таркату эше белән бәйле иде. Шуңа да мин Шәфиевнең тарихы кинәт тәмамлануына гаҗәпләнмим. Вак-төяк провокация ясар өчен аның кирәге калмагач, аңа бу проблемнарны сылап куйдылар. Шул рәвешле Фәһим Шәфиев үз эшләре өчен генә түгел, аның белән идарә итүчеләрнең эшләре өчен дә җаваплы булып калды.
— Ул хакимият белән бик яхшы мөнәсәбәттә иде, — дип сөйләде Саранскида яшәүче мөслимә Алсу Мякушева. — Аңа ахыргача ярдәм итеп тордылар. Шәфиевнең Сарански шәһәрендә мәчете юк иде, ә Ислам мәдәният үзәге төзергә булыштылар. Үз вакытында аны медиада гел алга сөрделәр. Ураза һәм Корбан бәйрәмнәрендә Шәфиев һәм Тәлгать Таҗетдин карамагындагы мөфтият рәисе Зәки Айзатуллин (2020 елда экстремист әдәбият таратуда гаепләнеп штрафка тартылды) телевидениене үзенә чакыргач та, журналистлар Шәфиевка барып, аны төшереп китәләр иде. Хәтта Айзатуллин оештырган ифтар ашыннан ясалган видеорепортажда да Зәки хәзрәт урынына Шәфиевнең интервьюсын куйдылар. Аңа пиар ясар өчен төрле юллар кулланылды. Зәки хәзрәткә төрле чикләүләр кертелде, моңа бар якка да юл ачык иде.
"Шәфиевкә караган мәчетләрдә асылда аның туганнары Таҗикстан, Үзбәкстаннан килгән мөселманнар йөрде", дип тә өсти ул.
— Мордовиядә ул хакимият ярдәмендә Аксюн авылы мәчетен тартып алды, — дип сөйли Мордовиядәге мөселман активисты Илсур (исеме үзгәртелде) мөфти белән бәйле низаглар турында. Аныңча Шәфиев мәрхум имам Айсә Бадретдинов белән каршылыкта торган. Хәтта әлеге низаг мәхкәмәгә кадәр барып җитә, ләкин карар Бадретдинов файдасына булмый ди ул.
2018 елда Саранскида Ислам мәдәният үзәге ачыла. Бу Фәһим Шәфиев җитәкчелегендә төзелген төп проектларның берсе була. Үзәктә китапханә, музей, конференция залы, аудитория, ашханә, балалар бүлеге эшли. Медиада бу радикаль фикерләргә каршы көрәшүче мәркәз булачак дип аталды. Дәүләт ярдәме белән төзелгән мәркәз ахырдан Шәфиевнең баш баләсенә әверелә. Ислам үзәге ахыр чиктә аңа төрмәгә юл ача. Хәзерге вакытта Ислам мәдәният үзәгенең интернет сәхифәсе ачылмый.
Чит ил йогынтысы турында сөйләде һәм Украина сугышын хуплады
Шәфиевнең эшчәнлеге Мордовия белән генә чикләнмәде. Аның фикерләре медиада да яңгырый иде.
2013 елда ул дини белем алу өчен мөселманнарны чит илгә җибәрмичә, үзебездә укытуны җайлауны сорап Русия Думасы депутатларына мөрәҗәгать итте. Чит илдә ватанны яратырга өйрәтмәүләрен искәртте. Аның сүзләренчә, чит илдә әдәп-әхлакны, тарихны яхшы өйрәтсәләр дә, ватанны яратырга һич кенә дә өйрәтмиләр.
2010 елда Азатлыкка биргән әңгәмәсендә Фәһим Шәфиев татарларга гарәпләшү куркынычы яный дип сөйләде. Русиядә башка милләтләргә бәйле сәясәт турында әйтмәсә дә, ул "хөкүмәт соңгы вакытта мөселманнарга йөзе белән борылды" дип белдергән иде.
2022 елның 24 февралендә Русия Украинага каршы һөҗүм иткәннән соң Фәһим Шәфиев сугышны хуплап чыкты. Ул Русия президенты Владимир Путин карарын дөрес дип атады һәм "урыс дөньясына" башка халыкларның керүен, Украинада "неонацистлар" булуын белдерде.
Ни өчен ул хөкем ителде?
Фәһим Шәфиев һәм аның хисапчысы Марат Әбүзәровка карата җинаять эше 2022 елда ачыла. Алар Мордовия хөкүмәте бүлеп биргән субсидия куллануда хәрәмләшкән дип гаепләнде. Республика 5,8 млн сумны "Социализациядә заманча эш форматлары" халыкара форумы үткәрү өчен бүлеп биргән. Саранскиның Ленин районы мәхкәмәсе акча үзләштерүдә хәрәмләшү булуын таныды һәм Шәфиевне 4 елга ирегеннән мәхрүм итү карары чыгарды.
Хөкем карары чыканнан соң икенче көнгә Саранскидагы Ислам мәдәният үзәгенең ВКонтакте челтәрендә Фәһим Шәфиевнең 10 минутлык видео мөрәҗәгате чыкты. Ул хөкем карары чыккан очракта дип аны алдан яздырып куйган.
Ислам үзәген төзүдә Мордовия хакимияте дә катнашты дип сөйли ул. Аныңча, хөкүмәт 5,8 млн сум күләмендәге субсидияне чара үткәрү максатыннан биргән, ләкин төзелештә кулланырга рөхсәт иткән.
"Бу дәүләт һәм төбәк булыша ала торган бердәнбер ярдәм. Сезнең проблемнар булмаячак" дип миңа хакимият һәм министрлык вәкилләре әйтте", дип түрәләрнең, янәсе, сүз бирүен сөйләде ул.
Шәфиевнең адвокаты Вконтактедагы видеомөрәҗәгатендә хөкем карары шикаять ителәчәген әйтте.
— Бу маддә нигезендә 10 елга да утыртырга була, әмма 4 ел гына бирделәр, — ди Мордовиядәге мөселман активисты Илсур. — Җинаять эше 2022 елның 21 мартында ачылды, мәхкәмә эше 2023 елның февралендә башланды һәм хөкем карары 10 октябрьдә генә чыкты. Кайбер мөселманнар "моны яклаячаклар, яисә шартлыча гына хөкем итәчәкләр" дип уйлады.
Хөкүмәт җырын җырлаучы мөфтине ник хакимият коткармады?
Моңа кадәр дәүләт тарафыннан "үстерелгән", үзе дә ахыргача хакимияткә дан җырлаган мөфти ни өчен хөкем ителде? Бу сорау күпләрдә туды.
Ринат Мөхәммәтов "күрәсең, ул аппарат көрәшендә корбан булып калган" дип исәпли.
Мөселман активисты Илсур фикеренчә, Фәһим Шәфиевнең проблемнары 2020 елда Мордовия башлыгы итеп Артем Здунов билгеләнгәч башлана.
— Фәһимнең кураторлары Мордовиянең ФСБ идарәсендә утырган, — дип сөйли ул. — Мордовия башлыгы итеп Артем Здунов килгәч, аны яклаган түрәләр азайды. Аның кирәге күптән бетте инде. Хакимият аны кая куярга белмәде. Шәфиевнең мөфтиятенә бик зур акчалар тыга бардылар. Ул хәтта Hummer машинасында йөри башлады, Мордовиядә андый өч кенә автомобиль бар иде, Саранскида фатир алды, авылда зур йорт төзеде.
2022 елда Фәһим аркасында Зәки Айзатуллинның мөфтиятен мәхкәмә аша юкка чыгардылар. Ул Саранскида "Ускудар" җәмигъ мәчетне тартып алырга маташты, әмма булдыра алмады. Шулай итеп республикада ике мөфтият калды: Фәһим Шәфиев һәм Равил Гайнетдингә караган Раил Асаинов җитәкчелегендәге дини оешма. Мордовиянең яңа хакимиятләре башта Шәфиевне югары бәяли иде, чөнки аларга аны ФСБ идарәсе мактап торды. Соңрак аның кемлеген аңлый башладылар. Аның Мордовия мөселманнары каршында да абруе юк. Аның нигә кирәге бар? Нигә аңарга шундый күп акча тотарга?
Ринат Мөхәммәтов сүзләренчә, Шәфиев язмышы башка мөфтиләр өчен дә сабак булып тора.
— Әлбәттә, мөфтиләр бу тарихны исәпкә алачак. Гомумән, тарихи тәҗрибә шөбһәләнергә мәҗбүр итә дип үзләре дә әйткәне булды. Узган гасырның 20нче елларында дин әһелләре илдән китмичә хакимиятне актив хуплады, аеруча тышкы сәясәттә аның мәнфәгатьләрен алга сөрде. Шуңа да карамастан, 1937нче елларда алардан, элекке Русиядәге "рәсми мөфтият"тән берни калмады диярлек.
Фахим Шафиев, муфтий Мордовии и глава управления татарской национально-культурной автономии республики, был лишен свободы на 4 года. Он был осужден по части 4 статьи 159 УК России («Нанесение ущерба, совершенное организованной группой или в особо крупном размере либо повлекшее лишение гражданина права на жилище»). Бухгалтер Шафиева Марат Абузаров также был лишен свободы на 3 года. Азатлык изучил биографию Шафиева, как он стал орудием власти, а затем жертвой, пообщался со знакомыми и экспертами.
Кто такой Шафиев?
Фахим Шафиев родился в 1982 году в селе Аксюн Ламберского района Мордовии. В 1998 году окончил Исламский институт «Аль-Фуркан» Оренбургской области, а в 2003 году — Исламский университет Саудовской Аравии. В 2003-2004 годах преподавал арабский язык в Российском исламском университете в Казани. В 2003-2007 годах работал преподавателем Казанского исламского колледжа. 2007-2008 гг. – ректор колледжа. (Коллегия, работавшая под руководством имам-хатиба мечети Марджани Казани Мансура Джалалета, в настоящее время не работает).
В 2008 году он вернулся в Мордовию и создал третьего муфтия республики. Таким образом он становится одним из трёх муфтиев региона.
В 2012 году он был назначен главой коллегии «Всероссийской муфтии». После этого его имя стало часто звучать в СМИ.
С 2011 по 2015 год был депутатом Российской Народной Республики.
В 2021 году он окончит факультет «Правоведение» Государственного университета юстиции в России.
В 2022 году Мордовия избрана председателем правления Татарской национально-культурной автономии.
Женат, имеет двоих детей.
Что он сделал для мусульман Мордовии?
До возвращения в Саранск Шафиев работал муфтием в Мордовии. Один из них посмотрел на муфтия Равиля Гайнетдина, а другой - Талгата Тажетдина. Согласно предыдущей статье журналиста Ирека Биккинина в «Азатлыке», в 2006 году правительство пыталось назначить Шафиева главой муфтия при Гайнете, но он не смог получить ни одного голоса в парламенте. В 2007 году он пытался возглавить организацию «Таджитдин». Это тоже не работает. Затем, в 2008 году, в Мордовии появился третий муфтий и его муфтием был избран Фахим Шафиев.
В 2008 году тайно и беззаконно был назначен новый муфтий. Три прихода были исключены из мордовской муфтии, перерегистрированы как самостоятельные приходы и на их основе создана отдельная муфтия. Делались эти дела очень тайно, даже мусульмане этих трех приходов ничего не знали, писал ранее "Азатлык".
Позднее Шафиев активизировал свою деятельность во Всероссийской муфтии, которая вызывала много вопросов в мусульманском сообществе и считалась организованной для роспуска муфтиев. Эта религиозная организация была создана в конце 2010 года. Она называлась Ассоциацией исламского сотрудничества России (Всероссийский муфтият). В эту организацию вошли религиозные организации Пермского края, Ставропольского края, Мордовии, Рязанской области. Председатель Совета муфтиев России муфтий Равиль Гайнетдин назвал этого муфтия "карманным" и "марионеточным" муфтием. Он сказал, что это было сделано, чтобы «попытаться подавить ислам в России». И обвинил Романа Силантьева, члена бюро Всемирного Русского Народного Собора, самопровозглашенного эксперта по исламу, и Алексея Гришина, тогдашнего главного советника администрации президента России, бывшего главу Фонда Поддержка исламской культуры, в организации нового муфтия.
В 2012 году Фахим Шафиев был назначен главой «Всероссийского муфтията». Мухамметгали Худжин, стоявший у истоков организации религиозного надзора, и его сторонники были исключены из организации. Однако этот проект просуществовал недолго. В 2016 году «Всероссийский муфтият» был упразднен.
Ринат Мухамметов, ведущий Telegram-канала «НЕРУССКИЙ», политолог, считает, что деятельность Шафиева была вызвана конфликтами.
«Его не запомнили какой-либо крупной деятельностью», - говорит он. - Имя Шафиева неожиданно появилось в честь «Всероссийского муфтията» во главе со скандальным муфтием Мухаммедгали Худжином, организованного лидерами исламского направления в администрации президента России. Фахим Шафиевка создает в Мордовии мини-муфтиат для противостояния Гайнетдину и Тажитдину. Его деятельность была связана с официальной работой по роспуску. Поэтому я не удивлен, что история Шафиева закончилась внезапно. Когда от него больше не требовалось создавать провокацию, эти проблемы оставили на его усмотрение. Таким образом, Фахим Шафиев остался ответственным не только за свои действия, но и за действия тех, кто его контролировал.
«У него были очень хорошие отношения с властями», — сказала Алсу Мякушева, мусульманка, живущая в Саранске. - Они поддерживали его до конца. У Шафиева не было мечети в городе Саранске, но они помогли построить исламский культурный центр. В то время это постоянно пропагандировалось в СМИ. Во время Великого поста и Курбана председатель муфтия под руководством Шафиева и Талгата Тажитдина Заки Айзатуллин (в 2020 году оштрафованный за распространение экстремистской литературы) пригласил к себе телевидение, журналисты подошли к Шафиеву и сняли его. Даже в видеоотчете ифтара, организованного Айзатуллиным, вместо Заки хазрата помещено интервью Шафиева. Для создания ему пиара использовались различные способы. На Заки Хазрата были наложены различные ограничения, и путь был открыт для всех.
"На самом деле мечети, принадлежащие Шафиеву, посещали его родственники из Таджикистана и Узбекистана", - добавил он.
«В Мордовии с помощью правительства он захватил мечеть села Аксюн», — рассказал Ильсур (имя изменено), мусульманский активист в Мордовии, о конфликтах, связанных с муфтием. По его словам, Шафиев был в разладе с покойным имамом Айсой Бадретдиновым. Даже этот спор доходит до суда, но решение будет не в пользу Бадретдинова, говорит он.
В 2018 году в Саранске откроется Исламский культурный центр. Это один из основных проектов, построенных под руководством Фахима Шафиева. В центре есть библиотека, музей, конференц-зал, актовый зал, столовая, детское отделение. В СМИ называлось, что это будет центр борьбы с радикальными идеями. Центр, построенный при помощи государства, со временем стал флагманом Шафиева. В конце концов Исламский центр отправил его в тюрьму. В настоящее время сайт Исламского культурного центра не открыт.
Говорил об иностранном влиянии и поддерживал СВО против Украины
Деятельность Шафиева не ограничивалась Мордовией. Его мнение также было отражено в средствах массовой информации.
В 2013 году он обратился к депутатам российской Думы с просьбой адаптировать образование в нашей стране, а не отправлять мусульман за границу для получения религиозного образования. Он напомнил, что за границей не учат любить страну. По его словам, хотя в зарубежных странах учат хорошим манерам и истории, но совсем не учат любить Родину.
В интервью «Азатлику» в 2010 году Фахим Шафиев заявил, что татарам грозит арабизация. Хотя он не говорил о политике других национальностей в России, он заявил, что "правительство в последнее время отвернулось от мусульман".
24 февраля 2022 года, после нападения России на Украину, Фахим Шафиев поддержал войну. Он назвал решение президента России Владимира Путина правильным и заявил, что в «русский мир» вошли другие народы и что в Украине есть «неонацисты».
Почему его осудили?
Уголовное дело против Фахима Шафиева и его бухгалтера Марата Абузарова будет возбуждено в 2022 году. Их обвинили в хищении субсидий, выделенных правительством Мордовии. На проведение международного форума «Современные форматы работы в социализации» республика выделила 5,8 миллиона рублей. Суд Ленинского района Саранска признал хищение денежных средств и вынес решение лишить Шафиева свободы на 4 года.
10-минутное видеообращение Фахима Шафиева появилось в сети «ВКонтакте» Исламского культурного центра в Саранске на следующий день после вынесения приговора. Он заранее записал это на случай вынесения приговора.
Он говорит, что в строительстве Исламского центра принимало участие и правительство Мордовии. По его словам, правительство предоставило субсидию в размере 5,8 миллиона рублей на проведение мероприятия, но разрешило использовать ее на строительство.
"Это единственная помощь, которую может оказать государство и регион. Никаких проблем у вас не будет", - сказал он, - "Мне сказали представители правительства и министерства".
Адвокат Шафиева сообщил в видеообращении во "ВКонтакте", что приговор будет обжалован.
«По этой статье можно посадить на 10 лет, но дали только 4 года», — говорит Ильсур, мусульманский активист в Мордовии. — Уголовное дело было возбуждено 21 марта 2022 года, суд начался в феврале 2023 года, а приговор вынесли только 10 октября. Некоторые мусульмане, по его мнению, «будут защищать это или осуждать только при определенных условиях».
Какое правительство не спасло муфтия, который пел правительственную песню? За что был осужден муфтий, который раньше был «воспитан» государством и до конца воспевал славу власти? У многих людей возникает этот вопрос.
Ринат Мухамметов считает, что "видимо, он стал жертвой борьбы аппарата".
По мнению мусульманского активиста Ильсура, проблемы Фахима Шафиева начнутся в 2020 году, когда главой Мордовии будет назначен Артем Здунов.
"Кураторы Фахима входили в состав правления ФСБ Мордовии", - говорит он. - Когда главой Мордовии стал Артем Здунов, число чиновников, его поддержавших, уменьшилось. Его необходимость уже давно отпала. Власти не знали, куда его поместить. Много денег ушло муфтию Шафиева. Он даже начал ездить на «Хаммере», таких машин в Мордовии было всего три, купил квартиру в Саранске, построил в деревне большой дом.
В 2022 году из-за Фахима через суд лишили муфтия Заки Айзатуллина. Он пытался захватить общественную мечеть «Ускюдар» в Саранске, но не смог. Таким образом, в республике остались два муфтия: Фахим Шафиев и принадлежащая Равилю Гайнетдину религиозная организация, возглавляемая Раилем Асаиновым. Новые власти Мордовии изначально ценили Шафиева, потому что его хвалило руководство ФСБ. Позже они начали понимать его личность. Он также не имеет репутации среди мордовских мусульман. Зачем ему это нужно? Зачем тратить на это столько денег?
По мнению Рината Мухамметова, судьба Шафиева является уроком для других муфтиев.
- Конечно, муфтии учтут эту историю. Вообще они сами говорили, что исторический опыт заставляет сомневаться. В 20-е годы прошлого века религиозные люди активно поддерживали правительство, не покидая страну, особенно продвигая его интересы во внешней политике. Тем не менее к 1937 году от них, «официального муфтия» бывшей России, почти ничего не осталось.